Əslində 7 deyil, 6 qitə var imiş - Nə baş verir?

Tarix: 30 Yanvar 2025 19:08

İndiyə qədər Şimali Amerika və Avropanı ayrı qitələr kimi qəbul edirdik. Lakin yeni araşdırmalar bu məsələyə fərqli yanaşma gətirir.

Okeanların altında düşündüyümüzdən daha mürəkkəb geoloji strukturlar olduğu ortaya çıxıb.

Yeni geoloji kəşflər və qitələrin sərhədləri

Sonxeber.net Earth.com-a istinadən xəbər verir ki, alimlər Qrenlandiyadan İslandiyaya və oradan Farer adalarına qədər uzanan gizli bir quru sahəsinin izlərini tapmış ola bilərlər. Bu isə qitələrin və tektonik plitələrin hələ də dəyişməkdə olduğunu göstərir.

Derbi Universitetindən Dr. Cordan Petean bu tədqiqatın aparıcı alimlərindən biridir. İsveçrə, İtaliya və ABŞ-dan olan tədqiqatçılarla birlikdə çalışan Petean İslandiyanın vulkanik təbəqələrinin altında nələrin gizləndiyini araşdırıb.

Alimlərin hesablamalarına görə, Şimali Amerika və Avrasiya plitələri düşündüyümüz kimi tam ayrılmayıb. Daha əvvəl bu ayrılmanın 52 milyon il əvvəl tamamlandığı güman edilirdi. Lakin yeni məlumatlar bu prosesin hələ də davam etdiyini göstərir.

Dr. Petean bildirir ki, qitələrin təkamülü ilə bağlı mövcud nəzəriyyələr dəyişə bilər: "Bu plitələr hələ də hərəkətdədir və parçalanmağa davam edir".

İslandiya və Afrika arasındakı oxşarlıqlar

Araşdırmalar göstərir ki, İslandiyadakı geoloji proseslər Afrika qitəsindəki Rift Vadisi ilə oxşarlıq təşkil edir. Alimlər "Yarılmış Okean Maqmatik Platosu" (ROMP - Rifted Oceanic Magmatic Plateau) adlı yeni bir termin də təqdim ediblər. Bu anlayış, okean dibi təbəqələrinin və plitələrin necə formalaşdığını anlamağımıza kömək edə bilər.

Bəzi tədqiqatçılar hesab edirlər ki, İslandiyanın altında qədim qitə qabığı parçaları mövcud ola bilər. Bu isə bölgənin geoloji tarixini daha da mürəkkəbləşdirir. Dr. Petean bu kəşfləri "Atlantidanı tapmağa" bənzədib.

Yeni "mikro-qitə" kəşfi

Maraqlı bir başqa kəşf isə Kanada ilə Qrenlandiya arasındakı Davis boğazında yerləşən təxminən 400 km uzunluğunda bir mikro-qitədir.

Bu bölgənin 60 milyon il əvvəl formalaşdığı və plitə hərəkətlərinin kiçik quru parçalarının necə meydana gəldiyini anlamağımıza kömək edə biləcəyi bildirilib. Alimlər bu mikro-qitəni peyk məlumatları və seysmik metodlarla müəyyən ediblər.

Bu kəşflər niyə vacibdir?

Bu araşdırmalar sadəcə nəzəri elmi müzakirələr deyil. Plitə hərəkətlərinin və gizli quru parçalarının öyrənilməsi, bir sıra real problemlərin həllinə kömək edə bilər:

Təbii ehtiyatların kəşfi - Yeni qitə strukturlarının aşkarlanması, yeraltı sərvətlərin və enerji mənbələrinin xəritələnməsinə yardım edə bilər.

Zəlzələ və vulkan təhlükəsinin qiymətləndirilməsi - Plitə hərəkətləri daha yaxşı anlaşılsa, təbii fəlakətlərin proqnozlaşdırılması mümkün ola bilər.

Təmiz enerji mənbələrinin inkişafı - Məsələn, İslandiya geotermal enerjinin liderlərindən biridir. Yeni geoloji biliklər başqa bölgələrdə də alternativ enerji mənbələrinin istifadəsinə imkan aça bilər.

Bu araşdırmalar yer qabığının hələ də formalaşmaqda olduğunu və qitələrin sərhədlərinin zamanla dəyişə biləcəyini sübut edir. Beləliklə, gələcəkdə 7 qitə modeli yenidən nəzərdən keçirilə bilər və bəzi bölgələr fərqli qitə statusu ala bilər./qaynarinfo