“QIZIL QAN” - Bu nadir qandan dünyada 43 nəfərdə var

Tarix: 30 May 2021 16:45

Son vaxtlara qədər tibbdə hər birinin öz alt tipləri olan yalnız 8 qan qrupu məlum idi. Ancaq daha sonra başqa bir qan qrupunun olduğu ortaya çıxdı, məhz buna görə qızıl adı verildi. 

Sonxeber.net Lent.az-a istinadla bildirir ki, çünki bu cür qan sahibini tapmaq çox çətindir - dünyada yalnız 43 nəfərin belə bir qrupu var.

Bu qan adi təsnifat sisteminə görə təsnif edilmir. Hamısı ona görədir ki, rezusu neytraldır. Ancaq elm və tibb baxımından bu qan böyük əhəmiyyətə malikdir.

Bərəkət, yoxsa lənət?

Bu qan qrupu  elm adamları üçün ciddi maraq doğursa da, sahiblərinin özləri üçün müəyyən dərəcədə təhlükə yaradır. Axı dünyada ağır yaralanma halında bu adama kömək edə biləcək bir çox potensial donor yoxdur. Bunun səbəbi belə alıcılar üçün yalnız onların qan qrupunun uyğun olmasıdır.

Belə qanın tərkibində digər qruplarda mövcud olan antigen yoxdur. İlk dəfə 1961-ci ildə, yerli bir Avstraliya sakinində aşkar edildikdə, "qızıl" qan haqqında danışmağa başlayıblar.

Əvvəllər həkimlər heç kimin bu tip qanla sağ qala bilməyəcəyinə əmin idilər. Rh agentləri olmadığı təqdirdə, embrionun ana bətnində belə mövcud ola bilməyəcəyi, daha az bir yetkin hala gələcəyi düşünülürdü. Lakin, hazırda elmə damarlarında "qızıl" qan axan yalnız 43 insan məlumdur.

Bu qan qrupu genlər vasitəsilə nəsillərə ötürülür. Ancaq onu miras almaq heç də asan deyil. Əksər hallarda, uşaq adi qan növü olan valideynin qrupunu alır.

İdeal donorlar

İnsan qanını qrupuna görə ayırmaq üçün ABO sistemi (ABO qan qrupu, qan plazmasında qırmızı qan hüceyrələrinin və antikorların səthində antigenlərin olub-olmadığını əks etdirən bir sistemdir) icad edilib. Hər bir eritrositin səthində təxminən 342 antigen ola bilər. Bunlar antikor zülallarının istehsalına məsul olan maddələrdir.

Antigen sayından asılı olaraq qan bu və ya digər qrupa daxil edilir. Mümkün 342 antigendən dünyanın əksər insanında yalnız 160-a yaxını var. Ən çox yayılmış A və B antigenlərinin olması halında, qan müvafiq olaraq qrup 2 və ya 3-ə aid edilir. Bu cür antigenlərin olmaması bir insanın birinci qan qrupuna sahib olduğunu göstərir. Hər iki antigen qanda olarsa, bu dördüncü qan qrupudur.

Yanlış qan köçürülməsi ölümcül ola bilər. Məsələn, üçüncü qan qrupu, içərisində fərqli antigenlərin olması səbəbindən ikinci ilə heç bir şəkildə uyğun gəlmir. Antigenlər uyğun gəlmirsə, orqanizm immunitet reaksiyasını başlayır və xarici bir orqanizm kimi qanlara hücum edər.

Bundan əlavə, qan Rh müsbət və mənfi ola bilər. Bu, C, D, c, E, e antigenlərinin olması və ya olmamasını göstərir. Bir çox insanda Rh pozitiv qanı var.

İnsanın Rh-pozitiv qanı varsa, heç bir zaman Rh-mənfi qan köçürülməməlidir. Bununla bu da xəstənin immunitet reaksiyasına və ölümünə səbəb olacaq. "Qızıl" qan məsələsində hər şey bir az fərqlidir. Eritrositlərinin səthində heç bir antigen tapılmır.

Buna görə də belə qan istənilən Rh və qan qrupu olan insanlara vurula bilər.

Ümumiyyətlə, resipiyentin nadir bir qan qrupuna sahib olduğu müstəsna hallarda istifadə olunur.