Kofeinin hansı faydaları və ziyanları var?

Tarix: 15 Aprel 2025 17:42

İdmançılar məşq və yarışlardan əvvəl kofein qəbul etdikdə daha yaxşı nəticələr göstərə bilərlər.

Sonxeber.net qlobal.net-ə istinadən xəbər verir ki, düzgün miqdarda istifadə edildikdə, kofeinin bir çox müsbət təsiri ola bilər:

1. Zehni oyanıqlığı artırır
Kofein beyin fəaliyyətini stimullaşdıraraq diqqət, fokus və yaddaşı müvəqqəti yaxşılaşdıra bilər. Bu səbəblə tələbələr və ofis işçiləri arasında çox məşhurdur.

2. Fiziki performansı yüksəldir
Kofein əzələlərin yorgunluğa qarşı dözümlülüyünü artırır. İdmançılar məşq və yarışlardan əvvəl kofein qəbul etdikdə daha yaxşı nəticələr göstərə bilərlər.

3. Əhval-ruhiyyəni yaxşılaşdırır
Kofein dopamin adlı "xoşbəxtlik hormonu"nun ifrazını artıraraq əhvalın yaxşılaşmasına kömək edir.

4. Metabolizmanı sürətləndirir
Kofein yağ yandırma prosesini aktivləşdirərək maddələr mübadiləsini sürətləndirə bilər. Bu, arıqlamaq istəyənlər üçün əlavə üstünlük yaradır.

5. Baş ağrılarına qarşı təsirlidir
Kofein bəzi baş ağrısı və miqren dərmanlarının tərkibinə daxil edilir. Damar daraldıcı təsiri sayəsində ağrını azalda bilər.

6. Tip 2 diabet və Parkinson riskini azalda bilər
Bəzi elmi araşdırmalar, qəhvə içən insanlarda tip 2 diabet və Parkinson xəstəliyi riskinin daha az olduğunu göstərmişdir.

Kofeinin zərərləri

Həddindən artıq və ya həssas bədənlərdə kofein bir sıra mənfi təsirlər göstərə bilər:

1. Yuxu pozğunluqları
Gecə saatlarında qəbul edilən kofein yuxuya getməni gecikdirə və yuxu keyfiyyətini azalda bilər. Yuxusuzluq problemi olanlara axşam saatlarında kofein tövsiyə edilmir.

2. Asılılıq və dözümlülük
Kofeindən davamlı istifadə edildikdə, bədən ona alışa bilər. Bu zaman əvvəlki təsiri görmək üçün daha çox miqdarda istifadə lazım olur və asılılıq formalaşa bilər.

3. Narahatlıq və həyəcan hissi
Kofein bəzi insanlarda ürək döyüntüsü, əsəbilik, titrəmə və narahatlıq hissi yarada bilər. Xüsusilə panik pozuntusu və anksiyetesi olan insanlar diqqətli olmalıdır.

4. Həzm problemləri
Boş mədəyə qəhvə içmək qastrit və mədə turşusunun artması kimi problemlərə yol aça bilər.

5. Təzyiqin qalxması
Kofein qəbulundan sonra bəzi insanlarda qısa müddətli qan təzyiqi artışı müşahidə oluna bilər. Yüksək təzyiqi olanlar həkim tövsiyəsinə əsasən istifadə etməlidirlər.

Gündə nə qədər kofein qəbul etmək olar?

Əksər mütəxəssislər gün ərzində 200-400 mq kofein qəbulunu təhlükəsiz hesab edirlər. Bu da təqribən:

2-4 fincan qəhvə

4-5 stəkan qara və ya yaşıl çay

2 ədəd enerji içkisi (məsləhət görülmür)

Hamilə qadınlar üçün bu miqdar daha az olmalıdır (gündə maksimum 200 mq).

Kofeinsiz alternativlər varmı?

Əgər kofeindən uzaq durmaq istəyirsinizsə, aşağıdakı alternativlərə üstünlük verə bilərsiniz:

Bitki çayları (çobanyastığı, nanə, melissa)

Kofeinsiz qəhvə

İlıq limonlu su

Meyvə smuziləri və ya təbii şirələr

Kofein düzgün və nəzarətli istifadə edildikdə faydalı təsirlər göstərə bilər. Lakin həddindən artıq qəbul və ya şəxsi həssaslıqlar səbəbilə zərərli təsirləri də nəzərə alınmalıdır. Əsas qayda bədəni dinləmək və balanslı istifadəyə diqqət yetirməkdir.