Bütün dünyada yayılmasına görə Altsheymerdən sonra ikinci yerdə duran neyrodegenerativ xəstəlik

Tarix: 15 Aprel 2020 04:33

El arasında əsmə xəstəliyi adlanan Parkinson xəstəliyi bütün dünyada yayılmasına görə Altsheymerdən sonra ikinci yerdə duran neyrodegenerativ bir xəstəlikdir. Hərəki pozulma, tremor, əzələ rigidliyi, hərəkətin yavaşıması, ən sonunda isə əzələ aktivliyinin demək olar ki, tam itirilməsi ilə xarakterizə olunan xəstəliklər qrupuna aiddir.

Parkinson xəstəliyinin ilkin əlamətlərinin üzə çıxması zamanı bəzən xəstələr buna bir o qədər də əhəmiyyət vermirlər. Belə ki, bəzi xəstələrdə az bir vaxtda əllərin əsməsi və yatıb oyandıqdan sonra keçməsi müşahidə olunur. Bəzən ani bir vaxtda stress fonunda bədən titrəyir, dinclikdən sonra keçib gedir. Bu kimi hallara xəstələr fikir vermirlər. Belə əlamətlər dalğavari formada müşahidə olunur. Adətən xəstələr həkimə ağırlaşmış formada müraciət edirlər. Çox nadir hallarda ilkin əlamətlərdən sonra həkimə müraciət qeydə alınır.

Sonxeber.net bildirir ki, bu barədə AZƏRTAC-a Azərbaycan Tibb Universitetinin Tədris Cərrahiyyə Klinikasının nevropatoloqu Yeganə Rəşidova məlumat verib.

Nevropatoloq bildirib ki, Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatına görə, Parkinson xəstəliyi bütün dünya üzrə hər 100 min nəfərdən 5-21-də rast gəlinir. Dünyada həmin xəstəlikdən əziyyət çəkənlərin sayının 330 minə qədər olduğu güman edilir. Azərbaycanda da Parkinson xəstəliyindən əziyyət çəkənlər var.

Mütəxəssis bildirib: "Əgər əvvəllər xəstəliyin ilkin əlamətləri adətən 55-60 yaşdan yuxarı meydana çıxırdısa, hazırda Parkinson xəstəliyinə 40 yaşdan da aşağı rast gəlinir. Xəstəlik həm qadınlarda, həm də kişilərdə müşahidə olunur. İlk vaxtlar xəstəliyin əlaməti hiss olunmur, yəni gizli gedir. Nevroloji əlamətləri assimetrik olur. Adətən bir əlin, daha az hallarda ayağın əsməsi nəzərə çarpır. Bəzən yerişin çətinləşməsi, bütün bədəndə əzələlərdə sıxılması olur. Əl və ayaqda olan əsmənin dərəcəsi, amplitudası dəyişir. Yəni stress zamanı əsmə artır, yuxudan sonra azalır. Diqqətli xəstələr zədələnmiş tərəfdə əldə hərəkətin məhdudluğunu hiss edirlər. Xəstəliyin əlamətlərindən biri yeriyərkən ayağın sanki döşəməyə sürtülməsinin hiss olunmasıdır. Müəyyən vaxtdan sonra xəstənin duruşu dəyişir. Sanki xəstənin beli bükülür, qozbellik əmələ gəlir. Əllər sanki asılqandan asılmış kimi olur. Xəstələrin yazı yazanda xətti dəyişir, yazı kiçilir, göz qırpmalarının sayı azalır, yəni, sanki "kukla gözü" kimi hal yaranır. Bundan başqa çox tərləmə, qəbizlik qeydə alınır. Bir çox xəstələrdə ilkin əlamət olaraq beldə ağrılar, əzələlərin qıcolması müşahidə edilir. Həmin xəstəlikdən əziyyət çəkənlərdə müayinə zamanı fəqərə problemləri-yırtıq, protruziya kimi hallar da aşkarlanır.

Kişilərdə impotensiya, sidik və tər ifrazının pozulması da baş verə bilər. Bəzi hallarda Parkinson xəstəliyindən əziyyət çəkənlər fəallıqlarını artırmaq istəsələr də onların vəziyyəti gündən-günə ağırlaşır.

Xəstələrdə alçaq səsli nitq də qeydə alınır, yəni xəstələr pıçıltı ilə danışırlar. Sanki səslərinə gücləri çatmır. Onlarda addımların qısalması, sanki bir ayağın ucunu o biri dabana qoyurmuş kimi yerişin qısalması, yeriyən zaman əllərin hərəkətsizliyi, sağa və sola dönmənin çətinləşməsi müşahidə olunur, elə bil onlar özlərini tam olaraq döndərirlər. Əzələ tonusunun artması qeydə alınır ki, bu da sanki kukla formasını almağa bənzəyir. Sakitlik tremoru, yəni sakit vəziyyətdə olarkən başda və ətraflarda əsmənin yaranması xəstəliyin ən çox qeydə alınan klassik əlamətidir. Bu tremorun başqa əsmələrdən fərqi odur ki, Parkinson xəstələrində romberq duruşunda bir dəqiqədən sonra əsmə başlayır və getdikcə artır. Başqa xəstələrdə isə bu duruşda tremorun elə həmən başlanması müşahidə olunur. Obrazlı dildə desək, Parkinson xəstələrində sanki "qəpik sayma və barmaqların arasında dərmanı bükmək" kimi hallar qeydə alına bilir".

Y.Rəşidovanın sözlərinə görə, xəstəliyin müalicə üsullarından biri olan neyrostimulyasiya metodu az invaziv əməliyyat olduğuna görə hazırda çox geniş tətbiq olunur. Bu zaman beyinə yeridilmiş nazik elektrodlar vasitəsilə bədən hərəkətlərinə cavabdeh hissənin dəqiq hesablanmış kiçik amplitudlu elektrik cərəyanı verilir. Bununla da xəstələrin hərəkətlərini müəyyən qədər təmin etmək olur. Ən effektli müalicə isə sadalanan əlamətləri hiss edən xəstələrin vaxtında həkimə, nevropatoloqa müraciəti zamanı mümkündür. Xəstəliyin ağırlaşdırmadan ilkin əlamətlərini aradan qaldıranda istənilən nəticəni əldə etmək olur.