1400 il əvvəl gəlmiş olan İslam çağımızın suallarına cavab verə bilərmi və ehtiyaclarını qarşılaya bilər?

Tarix: 2 Yanvar 2022 20:40

Quranın vəzifəsi, Nur Külliyyatında iki şöbəyə ayrılaraq araşdırılar:

Daire-i Rububiyetin həqiqətini və dairei ubudiyetin əhvalını insanlara öyrətmək. Daire-i Rububiyet deyilincə Allahın şəxsi, sifətləri, hərəkətləri və adları aydın olur. Quran Allahı insanlara beləcə tanıtmış və onları batil inanclardan qorumuşdur. Dairei ubudiyet isə insanların Allaha qarşı vəzifələri deməkdir. Allah insanlara nələri əmr etmiş, onları nələrdən qadağan etmişdir? Hansı hərəkətlər, hallar davranışlar Allahın razılığını cəlb edər, hansıları onun qəhrinə səbəb olar? Bu sualların cavabları Quranda ən mükəmməl şəkildə verilmişdir.

Bu iki dairədə də insan ağlının öz başına danışacaq tək sözü yoxdur. Hər iki sahədə də zamanın bir təsiri düşünülə bilməz. Allah, şəxsi və sifətləriylə əzəldə necəsə yenə elədir. Allahın razı olduğu insan modeli də əzəldə nə isə yenə odur.

Bu var ki, keçmiş peyğəmbərlər dövründə fərqli əsrlərdə dəyişik hökmlər nazil olduğu da bir vakıadır. Və bu dəyişmə insanlığın tək bir peyğəmbərdən dərs alacaq və tək bir Kitabla tərbiyə görəcək səviyyəyə çatmasıyla sona çatmışdır.

Bu tip müzakirələr, yaxud etirazlar daha çox əxlaqa dair hökmlər üzərində edilir, amma o hökmlərin əksinə də ortaya qoyula bilmir. Etirazlar cəmiyyətdəki degenerasiyaya alışan seqmentdən gəlməkdə və bu əyri cəmiyyət quruluşuyla Quran hökmlərinin uyğunlaşmayacağı görülərək bu tip iddialara girişilməkdədir.

Həqiqətlər əksəriyyətə görə dəyişməzlər. Həqiqət nə isə odur. Kütlələr onu tapmağa və ona uyğun gəlməyə çalışacaqlar; həqiqəti özlərinə uydurmağa deyil.

İki nümunə verək. Quran faizi və içkini qadağan etmişdir. Bu iki dərdə mübtəla olanlardan başqa heç kim, bunların gözəl və faydalı şeylər novunu iddia edə bilməz. Bir ölkədə yaxud bir əsrdə insanların böyük əksəriyyəti içki içirsə və faizə girmişsə bundan Quranın o ölkəyə və o əsrə xitab etmədiyi mənası çıxmaz. Əksinə, o insanların Qurana həmsöhbət olmaqdan çox uzaqlaşdığı, çox gerilərdə qaldığı və degenerasiya olduğu mənası çıxar.

Digər hökmlər də bunlar kimidir.