Orqanizmin regenerasiyası

Tarix: 23 Avqust 2022 07:12

Zədələnmiş toxumaların, orqanların və bədənin ayrı-ayrı hissələrinin bərpa olunması regenerasiya adlanır. Regenerasiya prosesi bütün canlı orqanizmlər üçün səciyyəvidir.
Orqanizmin hüceyrə və toxumalarının normal həyat boyu yeniləşməsi fizioloji regenerasiya adlanır. Həyat boyu orqanizmin bütün toxumaları regenerasiyaya uğrayır. Bunlara aşağıdakıları misal göstərmək olar:
Qan.
Qanda olan hüceyrələr müəyyən həyat dövrü keçdikdən sonra qocalır və parçalanır. Lakin sümük iliyində yeni qan hüceyrıələrinin yaranması sayəsində qanın hüceyrəvi tərkibi mühafizə olunur.
Dəri.
Dərinin epitel örtüyündə buynuzlaşma prosesi gedir - səthi hüceyrələr tələf olub orqanizmdən ayrılır və yenilənir.
Beyin.
Beynin bəzi hüceyrələri bölünmə yolu ilə çoxalır. Bu zaman yaşama dövrü bitmiş hüceyrələr məhv olur və yenisi ilə əvəzlənir (beyinin qanqlioz hüceyrələri və s.).
Regenerasiyanın baş verməsi bəzi toxumalarda çoxalma hesabına, bəzilərində isə orqanoidlərin yenilənməsi hesabına baş verir.
Bəzi hallarda regenerasiya prosesi zədələnmiş toxuma və hüceyrələrdə baş verir. Regenerasiyanın bu növü hüceyrələrin çoxalma qabiliyyəti yüksək olan toxumalar üçün səciyyəvidir.
Regenerasiya prosesinin sürəti və keyfiyyəti bir sıra endogen və ekzogen amillərdən asılıdır. Bu amillərə aşağıdakılar aiddir:
* orqanizmin yaşı
* sinir sisteminin funksional halı
* orqanizmin regenerasiya qabiliyyəti
* endokrin sistemin vəziyyəti
* qan və limfa dövranının vəziyyəti
* patologiyanın ağırlıq dərəcəsi.