HƏMAS-İsrail savaşı: kim, niyə və nə məqsədlə başladı? - PƏRDƏARXASI GİZLİNLƏR

Tarix: 8 Oktyabr 2023 09:51

Yom Kippur müharibəsinin 50-ci ildönümündə Qəzza zolağından HƏMAS-ın İsrailə hücumu bir sıra aktual suallar doğurur, lakin onların hamısının cavabı yoxdur.

Minlərlə raketin, yaraqlılardan ibarət qrupların və hətta paraplanların basqınlarının, bir sıra hərbi obyektlərin və əhalinin məskunlaşdığı ərazilərin ələ keçirilməsini əhatə edən belə irimiqyaslı əməliyyat, açıq şəkildə gördüyümüz kimi, İsrail ordusu üçün gözlənilməz oldu. Bunun nə üçün mümkün olduğu diqqətlə təhlil ediləcək və burada təəssüf ki, düşmənin İsrail üçün gözlənilməz zərbəsi olan, onu təəccübləndirən və gənc dövlətçiliyə son qoyan Yom Kippur müharibəsi ilə birbaşa bənzətmələr var.

HƏMAS-ın Səudiyyə Ərəbistanı ilə İsrail arasında münasibətlərin normallaşdırılması istiqamətində yaranan irəliləyişi pozmaq üçün qəsdən zərbələr vurduğunu düşünmək üçün hər cür əsas var.

Bu dəfə ölkənin taleyi təhlükə altında deyil, hərbi nəticə şübhə doğurmur, lakin böyük itkilərlə nəticələnən hücuma hazırlıqsızlıq dərəcəsi sadəcə heyrətamizdir və bunun üçün təbii ki, cavabdehlər məsuliyyətə cəlb olunsun. Ən azından siyasi. Burada xatırlatmaq yerinə düşər ki, 1973-cü ildə hərbi əməliyyatlar başa çatdıqdan sonra əfsanəvi Qolda Meir hökuməti istefa verdi.

İsrailin keçmiş milli təhlükəsizlik müşaviri Çak Freyliç "Politico"ya şərh verib: "Aydındır ki, biz buna tamamilə hazır deyildik. Qəzzaya cavabdeh olan diviziya qərargahı ələ keçirilib və orada xaos hökm sürür, buna görə də reaksiya gecikdirilib".

İsrailin "Haaretz" qəzeti öz mənbələrinə istinadən yazır ki, İsrailin kəşfiyyat xidmətlərinin rəhbərliyi keçən həftə Qəzza zolağının sakinlərinə təhlükə yaratmamaq üçün HƏMAS-ın hərbi əməliyyatları genişləndirməkdən çəkinəcəyi qənaətinə gəlib. Aydındır ki, kəşfiyyat xidmətlərində ciddi dəyişikliklər olacaq. Milli və ictimai təhlükəsizliyin təmin edilməsi prosedurunun özü də ciddi islahatları gözləyir.

Amma bütün bunlar sonradan baş verəcək. İndi əsas məsələ cənubda, Qəzza zolağında terrorçuları qovmaq, şimaldan, Livan "Hizbullah"ından və Suriyanın İran bölmələrindən gələn təhlükəni zərərsizləşdirməkdir. Hizbullah artıq bəyan edib ki, İsrail qoşunları Qəzzaya girərsə, müharibəyə girəcəklər və edəcəklər və İsrail Təhlükəsizlik Şurası artıq bu məsələ ilə bağlı müvafiq qərar qəbul edib.

Aydındır ki, HƏMAS hücumun həm İsrail daxilində, həm də xaricdə digər anti-İsrail qüvvələri tərəfindən dəstəklənəcəyinə ümid bəsləyib. Belə ki, təşkilatın lideri deyib: "Əl-Əqsa qasırğası Qəzzada başlayıb və bundan sonra da davam edəcək. İordan çayının Qərb Sahilində, eləcə də xaricdə." .

İndiyə qədər bu baş verməyib. Bu baş verəcəkmi?

Digər müsəlman dövlətlərindən də böyük dəstək olmadı. Gözlənildiyi kimi, yalnız "Taliban", İran və Suriya qeyd-şərtsiz dəstək elan edib. Qətər, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri və Səudiyyə Ərəbistanı İsraili fələstinlilərə qarşı qeyri-konstruktiv siyasətinə görə qınayıb, lakin hər iki tərəfi sülh yolu ilə həll etməyə çağırıb. Misir ənənəvi olaraq özünü vasitəçi kimi təklif edirdi. Təbii ki, Türkiyə də gərginliyi azaltmağa çağırıb.

Buraxılmış zərbə və onun media müşayiəti, vurulan və ya əsir götürülən İsrailli mühacirlər, ələ keçirilən qalalar, ələ keçirilən texnika və dağıdılmış maneələrin bütün bu görüntüləri genişmiqyaslı və sərt cavabı diktə edir.

HƏMAS-ın Səudiyyə Ərəbistanı ilə İsrail arasında münasibətlərin normallaşması istiqamətində yaranan irəliləyişi pozmaq üçün qəsdən zərbələr vurduğunu düşünmək üçün bütün əsaslar var. İsrail-Fələstin münasibətlərinin kəskin şəkildə pisləşdiyi bir şəraitdə bu proses ən azı dondurulacaq, əksinə geri atılacaq. Eyni şey İsrailin bu yaxınlarda onunla diplomatik əlaqələr quran Körfəz ölkələri ilə münasibətlərinə də aiddir. Bu soyutma nə qədər davam edəcək?

Buraxılmış zərbə və onun media müşayiəti, vurulan və ya əsir düşən israilli mühacirlər, ələ keçirilən qalalar, ələ keçirilən texnika və dağıdılmış maneələrin bütün bu görüntüləri genişmiqyaslı və sərt cavabı diktə edir.

İsrail sadəcə olaraq bütün qətiyyətlə hərəkət etməyə, o cümlədən özünü baş verənlərin dəhşətli və eyni zamanda uğursuz bir səhv olduğuna inandırmağa məcbur olacaq və bundan qaçınmaq mümkün olacaq və gələcəkdə buna yer olmayacaq. Keçmiş nümayəndələrinin 2023-cü il oktyabrın 7-də baş verəcək kabusuna görə məsuliyyət daşıyaraq siyasi səhnəni tərk etmələrinə baxmayaraq, "müharibə partiyası" ölkədə güclənəcək. Bəs bu yeni siyasi tərkib Fələstin probleminin həllini necə yaxınlaşdıracaq?

Digər qaçılmaz nəticə: radikal Fələstin qruplarının arxasında asanlıqla görünən İrana qarşı daha sərt tədbirlər. Bunların hansı tədbirləri görəcəyi İsrailin düşdüyü müharibənin gündəmə gətirdiyi ən vacib və ən çətin suallardan biridir. Amma bunun cavabı mütləq alınacaq. Cavabın mühüm hissəsinin İsrailin strateji tərəfdaşı olan Ağ Evdə olmasına baxmayaraq. Vaşinqton nə qədər irəli getməyə hazırdır?

Suallar çox, cavablar isə azdır...