Virtual Reallıq: Koronavirus AR/VR texnologiyaların adaptasiyasına necə təsir edir? – ARAŞDIRMA

Tarix: 23 Aprel 2020 08:28

Koronavirusun yeni növü yer üzündə yaşayan hər kəsin həyatını tamamilə dəyişdirdi.

İnsan itkisinin dərəcəsi və Covid-19 xəstəliyinin epidemiyasından qalan travma, şübhəsiz ki, inanılmazdır. İqtisadi baxımdan hələ öz təsirini tam görmədiyimiz və heç kimin maliyyə yükünü hesablaya bilmədiyi bu vəziyyət dünya iqtisadiyyatının ən yaxşı halda qlobal durğunluğa girməsi ilə nəticələnə bilər. Hal-hazırda yaşadığımız dünya əsasən keçmişdə qaldı.  Əlbətdə ki, yaşadığımız "yeni normal" vəziyyəti və paradiqma dəyişikliyini təsvir etməyimizə  biraz vaxt lazım olacaq.

Sonxeber.net techland.az-a istinadən bildirir ki, digər tərəfdən, insanlıq yeni şərtlərə çox tez uyğunlaşmaq qabiliyyətini bir daha nümayiş etdirir. Xəstəliyin yayılmasının qarşısını almaq üçün zəruri hala gələn 'sosial təcrid' anlayışı bütün şirkətlərə çətin iş üsulu ilə uzaqdan işləmə mədəniyyətini öyrətdi və onların iş tərzində dəyişikliklərə səbəb oldu. Zoom, Microsoft Teams və s. kimi video konfrans proqramları və ya Slack kimi əməkdaşlıq tətbiqetmələri, iş adamları və şirkətlər üçün ən vacib vasitələrdən birinə çevrildi.

Digər tərəfdən, yaşadığımız 'yeni normal' vəziyyət, video və telekonferans tətbiqlərindən başqa daha çox insanın yeni nəsil texnologiyalarıda sınamasına səbəb olur. Əlbəttə ki, bu texnologiyalardan biri XR (Extended reality)/ (Genişləndirilmiş Reallıq) texnologiyaları adlandırılan genişlənmiş reallıq və virtual reallıqdır. Hal-hazırda bir çox şirkət, VR görüşlərindən, konfranslardan və təlim tətbiqlərindən tutmuş, məhsullarını yerləşdikləri yerlərdə artırılmış reallıq (AR) (Augmented reality) rejimində müştərilərinə göstərməyə qədər müxtəlif xidmətlərdən istifadə etməyə başladı. AR və VR tətbiqetmələrindən son illərdə alış-verişdən əyləncəyə, təhsildən sənayeyə qədər istifadə olunmağa başlansa da, mövcud vəziyyətimiz baxımından keçid əvvəlkindən daha sürətlidir. Hal-hazırda, fiziki mağazalar bağlandıqda və istehlakçılar çölə çıxmadıqda, məhsulları artırılmış reallıq (AR) rejimində göstərmək və ya təlimləri VR simulyasiyasında təqdim etmək demək olar ki, yeganə seçimdir.

 XR (Genişləndirilmiş Reallıq) / Genişləndirilmiş Reallıq texnologiyaları nələrdir?

Genişləndirilmiş Reallıq (XR), "Genişləndirilmiş Reallıq" hər gün daha çox eşitəcəyimiz yeni bir termindir. Artırılmış Həqiqət (AR), Virtual Reallıq (VR) və Qarışıq Reallıq (MR) kimi immersiv texnologiyaların hamısını təmsil edən ümumi bir konsepsiya. XR kainatını virtual və real dünya təcrübələrindən ibarət bir spektr kimi düşünə bilərik. Spektrin bu küncündə istifadəçini tamamilə virtual mühit təcrübəsinə qərq edən hissədə Virtual Reallıq (VR) texnologiyası mövcuddur, digər ucunda isə real aləmdə kompüter əsaslı virtual elementləri görməyə imkan verən artırılmış reallıq (AR) texnologiyası mövcuddur. Microsoft HoloLens, Magic Leap və ya NReal kimi ağıllı eynəklər və köhnələn kompüterlərin köməyi ilə yaradılan qarışıq reallıq hər iki texnologiya təcrübəsinin ortasındadır. AR / VR texnologiyalarının 2023-cü ilə qədər bazar həcminin 100 milyard dollardan çox olacağı gözlənilir.

Virtual Reallıq (VR) görüş və konfrans sistemləri

Virtual Reallıq (VR) əsaslı topluluq tətbiqləri koronavirusun səbəb olduğu məcburi sosial təcrid ilə ən sürətli inkişaf edən sahələrdən birinə çevrildi. Şirkət işçiləri, fiziki boşluqlara ehtiyac qalmadan, virtual mühitlərdə, MeetinVR, Glue  kimi VR xidmətləri vasitəsi ilə bir araya gələrək, real vaxt rejimində istədikləri 3D məkanda ünsiyyət qura bilərlər. Virtual Həqiqətə təkcə şirkət və ya fərdi görüşlərdə deyil, ləğv edilmiş tədbirlərdə də keçməyə başladıq. Nümunə olaraq, HTC Vive i konfransı, 2020-ci ilin mart ayının əvvəlində keçirilməsi, Engage platformasından istifadə edərək tamamilə virtual reallıq cihazlarında keçirildi. Bizim ölkədə hələ də bu texnologiya yeni yeni tanınsada qonşu qardaş ölkədə bir neçə startap sırf bu işlə məşğul olur. Türkiyədə məsələn VR təcrübəsini və e-idmanı bir araya gətirən və virtual mühitdə oyun həvəskarlarını bir araya gətirən Teleporter bu sahədə yerli təşəbbüslərdən biri kimi nümunə verilə bilər. Həm Facebook, həm də HTC kimi markalar VR uyğunlaşmasını sürətləndirməyə investisiya qoymağa davam etsələr də, Virtual Reallıq (VR) eynəklərin yayılması və istifadəsi dünyada hələ də aşağı səviyyədədir. Bundan əlavə, tədarük zəncirlərindəki fasilələr, Facebookun 2019-cu ildə istifadəyə verdiyi Oculus Quest kimi yeni nəsil VR cihazlarının yerləşdirilməsini çətinləşdirir. Digər tərəfdən, vərdişlər dəyişməyə başlasa da, bütün şirkətlər iclaslarını Virtual Reallıq mühitində keçirməyə başlamasalar da, transformasiya prosesi çox sürətləndi.

 Artırılmış Reallıq (AR) alış-veriş təcrübəsi satışları artırır

AR tətbiqləri, xüsusən son illərdə mobil telefonlarının prosessor imkanlarının artması ilə həyatımıza tam daxil oldu. Virtual Reallıqdan (VR) fərqli olaraq, AR tətbiqetmələrinin mövcud mobil telefon cihazlarında istifadə oluna bilməsi AR tətbiqetmələrinin real dünyada istifadə sahələrini tapmasına səbəb oldu.

Elektron ticarət sahəsində geniş tətbiq olunmağa başlanan artırılmış reallıq (AR) texnologiyası sayəsində müştərilər məhsullarını olduğu yerdəki kimi 3 ölçülü və faktiki olaraq görə bilər və sonra satın almaq qərarı verə bilərlər. Bu yolla, müştərilər limitsiz bir çox məhsul seçimini AR olaraq görə bilər və səhv məhsul alışı və geri qaytarılması proseslərindən qaçına bilər. Shopify tərəfindən paylaşılan son rəqəmlərə görə, AR olmayan səhifələrə nisbətən artırılmış reallıq (AR) və 3D məhsul ekranı ilə məhsul səhifələrində dönüşüm nisbətləri 250% daha yüksəkdir. Deyirlər ki, Houzz kimi AR texnologiyasından istifadə edən şirkətlərdə AR təcrübəsi müştərilərin 11 qat daha çox alış-veriş etməsinə səbəb olur və 3 qat daha çox tətbiqetməyə vaxt sərf edir.

Türkiyədə, bu sahədə HoloNext olaraq inkişaf etdirdikləri AR Viewer ilə şirkətlərə məhsullarını mobil veb brauzerlərində tamamilə görmək imkanı verən bir SaaS xidməti mövcuddur. Bu yolla, müştərilər məhsullarını fiziki mağazalara baş çəkmədən, həqiqi ölçüləri və məhdudiyyətsiz rəng və xüsusiyyət seçimləri ilə təcrübə edə biləcəklər.

AR əsaslı uzaqdan dəstək sistemləri

Xüsusilə bu yaxınlarda, uzaqdan dəstək sistemləri, səyahətlərdelə qoyulan texniki məhdudiyyətlərlə ön plana çıxdı. Sənayedə bir Türk təşəbbüsü olan Vsight, AR texnologiyasından istifadə edərək ağıllı eynək köməyi ilə işçilərin qabiliyyətlərini artıra bilir. Ağıllı eynək istifadəçisi uzaqdan bağlı olan insanın təlimatlarını gözləri qarşısında görə bilər və beləliklə yerinə yetirdiyi işi daha tez yerinə yetirir.

Ayrıca sənaye xaricində bir Türk təşəbbüsü olan Mixoper, genişlənmiş reallıq (AR) texnologiyası və süni zəkanı birləşdirərək zəng mərkəzlərinə yükü azaltmağı hədəfləyir. Müştərilər, mobil cihazlarını tamamilə ağıllı eynək olmadan istifadə edərək əvvəlcədən qeydiyyata alınan və ya zəng mərkəzinə qoşulacaq canlı dəstək mütəxəssisi ilə AR kimi istifadə qaydalarını görə biləcəklər.

AR / VR təlim proqramları

Məktəb və şirkət təlimləri AR / VR texnologiyaları ilə də dəyişir. Virtual Reallıq və Artırılmış Reallıq getdikcə daxili təlimdən məktəblərdə məsafədən öyrənmə məzmununa qədər bir çox sahədə baş verəcəkdir. VR simulyasiyaları uzun müddətdir texniki təlimlərdə istifadə olunur. VR təhsili tibbi təhsil üçün mürəkkəb cərrahi ssenarilərdən tutmuş orbital kosmik stansiyanın təmirinə qədər bir çox fərqli sahədə aparılır. Virtual Reallıq (VR) təlimlərinin ən böyük üstünlüyü ondan ibarətdir ki, faktiki olaraq yaradılan mühit iştirakçıya təlim ssenarisinin tam eyni olduğunu hiss etdirə bilər. Başqa sözlə, virtual reallıq eynəklərinin köməyi ilə özünüzü bir beyin əməliyyatının ortasında bir xəstə tikdiyinizi və ya kosmik stansiyanın xaricində və cazibə qüvvəsi olmayan bir mühitdə zədələnmiş günəş panelini düzəldə bilərsiniz. Artırılmış Reallıq (AR) texnologiyalarından istifadə edərək otağınızın ortasında günəş sisteminin 3D versiyasını da görə bilərsiniz və ya hələ də avtomobilinizin mühərrikini faktiki olaraq həqiqi mühərrik hissəsinin üstündən necə düzəldəcəyinizi görə bilərsiniz.

Nəticə

Ümumiyyətlə, bütün AR / VR texnologiyaları olaraq adlandırılan XR texnologiyaları, son illərdə bütün sektorlarda istifadə edilsə də,koronavirus bu adaptasiya prosesini daha da sürətləndirdi. Sosial təcrid olunmaqla, artırılmış reallıq (AR) əsaslı alış-veriş tətbiqetmələrindən, sənayenin dəstək sistemlərindən, Virtual Reallıqdan (VR) görüşmə xidmətlərindən həyatımızda daha tez-tez təlim simulyasiyalarına qədər müxtəlif nümunələrdən istifadə etməyə başlayacağıq. Bəlkə də koronavirusdan sonrakı həyat uzun müddətdir bəhs edilən və bir çox filmlərin mövzusu olmuş insanların virtual aləmində təkrarən bir həyat tərzi üçün ilk addım ola bilər ... kim bilir ...