Qlobal istiləşmə beyin sağlamlığına ziyan vurur

Tarix: 1 Iyun 2024 06:09

İqlim dəyişikliyi təkcə bitki və heyvanları təhdid etmir, həm də insanların müəyyən həssas qrupları, o cümlədən beyin xəstəlikləri olanlar üçün ciddi təhlükə yaradır. Alimlər müəyyən ediblər ki, qlobal istiləşmə beyin xəstəliklərindən əziyyət çəkən insanlar üçün ciddi təhlükə yaradır.

Sonxeber.net lent.az-a istinadən bildirir ki, temperaturun yüksəlməsi və rütubət insult, miqren, meningit, epilepsiya, dağınıq skleroz, şizofreniya, Alzheimer və Parkinson kimi xəstəliklərin simptomlarını pisləşdirir.

Tədqiqatın müəllifi, London Universitet Kollecinin nevrologiya professoru Sanjay Sisodia izah edir ki, beynimiz temperatur və rütubət kimi xarici amillərə reaksiyaları kompüter uyğunlaşmasına bənzər proseslər vasitəsilə tənzimləyir. Afrikada təkamül keçirən insanlar 20 ilə 26 °C arasında dəyişən temperaturda və 20 ilə 80% arasında dəyişən rütubətdə özlərini rahat hiss edirlər. Temperaturun kiçik artımları problem yarada bilər, çünki beynin bir çox komponenti öz istilik limitlərində işləyir.

İqlim dəyişikliyi temperatur və rütubəti orqanizmin adi hüdudlarından kənara çıxarır ki, bu da beynin termorequlyasiyasını çətinləşdirir və onun işində nasazlıqlara səbəb olur. Bəzi xəstəliklər və dərmanlar bu prosesləri daha da pozur. İstilik yuxunu pozaraq və dehidrasiyaya səbəb olaraq bu problemləri daha da artırır ki, bu da insult riskini artırır.

Araşdırmalar göstərir ki, iqlim dəyişikliyi nevroloji xəstəlikləri olan insanlara əhəmiyyətli dərəcədə təsir edir. Temperaturun yüksəlməsi demans üçün xəstəxanaya yerləşdirmələri artırır, epilepsiya əlamətlərini pisləşdirir, dağınıq sklerozu pisləşdirir və insultların sayını artırır. 2003-cü ildə Avropada isti dalğası zamanı ölümlərin 20%-i nevroloji xəstəlikləri olan insanlarda baş verib.

Həddindən artıq temperatur və əlverişsiz hava hadisələri nevroloji vəziyyəti daha da pisləşdirir. Şəhər mühitləri yaşıl sahələrin olmaması səbəbindən istilik dalğalarının təsirini artırır. Alimlərin hesablamalarına görə, dünyada təxminən 60 milyon insan epilepsiyadan, 55 milyon insan demensiyadan əziyyət çəkir. Onların sayının 2050-ci ilə qədər əhəmiyyətli dərəcədə artacağı gözlənilir. İnsult hər il milyonlarla insanı təsir edən ölüm və əlilliyin əsas səbəbidir.