Koronavirus xəbərləri insanı infakt, insult həddinə çatdırıb, öldürə bilər – “Noçebo effekti” nədir?

Tarix: 5 May 2020 23:06

Əgər bir insanı hər şeyin pis olduğunu və başına pis hadisə və ya bədbəxtlik gələcəyini dçox düşünərsə və ya kənardan ona bu informasiya aşılanarsa, o zaman həqiqətən qorxduğu başına gələ bilər. Buna elmdə "Naçebo effekti" deyilir.

Sonxeber.net medicina.az-a istinadən bildirir ki, pandemiya dövründə qorxulu görüntülü videolar, xəstələr və ölüm statistikası, koronavirus haqqında bədbin informasiya, insanları özünü qorumaları barədə gündəlik təbliğatlar və bu güclü informasiya axını insanları ruhən və fiziki xəstələndirə bilər.

Çox insan gözlədiyini yaşayacaq, hətta bu koronavirus səbəbindən olmasa belə. Məlumdur ki, tibdə Plaçebo effekti var, bir xəstəyə adi su və ya başağrısı dərmanı verib, bunu onu sağaldacağını dedikdə və onu inandırdıqda, xəstə sağalmağa başlayır. Bİr çox dərmanların plaçebo effekti bununla izah edilir. Sarımsağın bizi viruslardan qoruduğuna olan inam kimi.

Oksford Universiteti8nin plaçebo effekti üzrə məşhur alimi Cerem Houik və tibbi antropoloq Culio Onqaro yeni elmi məqalələrində bu məsələyə toxunublar. Düzdür hazırda koronavirus pandemiyası ilə bağlı indi naçebo effekti ilə əlaqədar yayılmış faktlar yoxdur, çünki insanlar hələ koronavirusdan qorunur, həkimə, xəstəxanaya müraciət etməyə çəkinir. Amma bu effektin olacağı qaçılmazdır.

Alimlər bununla bağlı bir faktı misal çəkiblər.

2010-cu ildə Avstraliyada vetrogeneratorların, yəni küləkdən alınan enerjini hasil edən avadanlıqların qurulmasına etiraz edənlər guya bu generatorların insanın qulağına aşağıtezlikli dalğalar ötürüb, qulaqda küy, başgicəllənmə yaratması barədə informasiya yaymışdılar.

Məhz bu ərəfədə Səhiyyə nazirliyi xəstəxanalara çox sayda "vetroturbin sindromundan" əziyyət çəkənlərin, baş ağrısı, ürəkbulanma, ürək döyüntüsü şikayətləri ilə müraciət etdiyini qeydə aldı.

Aparılan müayinələr və eksperimentlər göstərdi ki, şikayətçilər heç bir vetroturbin təsirə mərus qalmayıb, sadəcə həmin regionda yaşadığı üçün qorxulu informasiyanın təsirindən özlərində bu simptomları stimulə ediblər.
Nəticədə mütəxəssislər elan etdilər ki, vetroturbin sindromu dezinformasiya və insanların buna inanması yaradıb.

Eləcə də 2018-ci ildə aparılmış daha bir elmi araşdırma sübut edib ki, qanda xolesterini salan statin dərmanların əks təsiri və ziyanına inanların çoxluq təşkil etdiyi ölkələrdə xəstələr həqiqətən bu dərmanları normal mənimsəyə bilmir və əks təsirlərlə üzləşir. Burda da onlayn informasiya, google-da çox axtarışlar öz rolunu oynayıb.
Dərmanların əks təsiri barədə informasiyanı bilməyən xəstələr həmin dərmanları daha asan həll edir və daha çox effekt görür.

Koronavirus əlamətləri barədə şişirdilmiş və çox informasiya nəticəsində şok ağır xəstələrdə ürək və tənəffüs sistemi xəstəliklərini kəskinləşdirib, onları hətta öldürə də bilər.

Ona görə də koronavirusdan müalicə alanlar içində ölüm halları daha çox bu xəstələr arasında olur.

Hər burun axması və asqırıqdan koronavirus olduğunu düşünüb təcili yardım çağıranlar və xəstəxanaya gedənlər də çoxdur. Bir çox ölkələrdə artıq xəstəxanaya gedərək müayinə olunan virusa yoluxma halları olub, halbuki onlar sakit evlərində qalsaydı, virusa yoluxmayacaqdılar.