İran-İsrail müharibəsi olacaqmı?

Tarix: 12 Aprel 2024 20:03

İran İsrailə "öldrücüü, sarsıdıcı zərbələr" endirəcəyini deyir.

Fəqət, Tehrandakı klerikal rejim reallıq hissini itirmədiyindən, İranın mümkün hərəkəti aydın olmalıdır və hamı tərəfindən məhz cavab zərbəsi kimi qəbul edilməlidir.

Mollakratiyanın planı budur.

İmkanlar pəncərəsi isə bir neçə həftə açıq qala bilər.

Bu zaman İran rəhbərliyi, görünür, üç problemi həll etməyə çalışır:

1. Ən əsası elə hədəfləri müəyyənləşdirməyə çalışmaq və elə məhdud zərbə vurmaqdır ki, bir tərəfdən hamı tərəfindən adekvat sərt cavab kimi qəbul edilsin, digər tərəfdən isə heç bir son dərəcə arzuolunmaz nəticələrə səbəb olmasın. Təbii, bu, ən asan iş deyil.

Yəni Tehranın cavabı elə olmalıdır ki, İsrail və ya Tehran mollakratiyasının digər antoqonistləri irana qarşı daha təhlükəli, daha sərt addımlar atmaqdan çəkinsinlər, Tehranın müttəfiqləri isə "şirin quyruğu ilə oynamağın nə qədər fəsadlı olduğunu" anlasınlar.

Eyni zamanda, İsrailin BƏƏ və digər qonşu ölkələrdəki diplomatik nümayəndəliklərinə simmetrik cavab zərbəsi istər-istəməz bu ölkələrlə və ondan kənarda münasibətlərə zərbə vuracaq. Çünki belə bir cavabla İran raketləri və ya pilotsuz təyyarələri bu ölkələrin hava məkanını pozmalı olacaq. Belədə həmin ölklərin özlərinə də zərər dəyə bilər.

Digər tərəfdən, İsrail ərazisindəki bəzi obyektlərə birbaşa güclü zərbə xüsusilə diqqətli seçim və hazırlıq tələb edir. Çünki eyni zamanda ən sıx və müasir raketdən müdafiə/hava hücumundan müdafiə sistemlərindən birinə nüfuz etmək lazımdır.

Üstəlik, belədə hər hansı hədsiz qeyri-mütənasib zərərin və xüsusən də mülki şəxslərə girov vurulmasının qarşısını almaq lazımdır. İstənilən düşünülməmiş qərar və ya addım ABŞ-ı İsrail tərəfində müharibəyə sürükləyəcək belə bir eskalasiya spiralına gətirib çıxara bilər. İran üüçünsə bu, arzuolunmaz və ən pis ssenaridir.

2. İranın özünəməxsus şəkildə hərəkət etdiyini mümkün qədər çox ölkəyə çatdırmaq üçün ən əsaslı diplomatik hazırlıq lazımdır. İranın BMT-dəki nümayəndəliyi tərəfindən yaxşı qeyd olunub ki, əgər BMT Təhlükəsizlik Şurası İsrailin hücumunu pisləsə və günahkarları məsuliyyətə cəlb etsəydi, cavab tədbiri tələb olunmaya bilərdi.

Bu, ABŞ və onun avropalı müttəfiqləri üçün yaxşı zərbədir. İsrailin hərəkətlərini ört-basdır etdiklərinə görə BMT Təhlükəsizlik Şurası İsrailin bu zərbəsi ilə bağlı bəyanatı belə qəbul edə bilmədi.

3. Bütün bunlar davam edərkən, İran hələ də informasiya və psixoloji əməliyyatlarla məşğul olaraq İsraillə ABŞ-ı fasiləsiz gərginlikdə qalmağa vadar edir.

Qarşı tərəfi çaşdırmaq, potensial düşmənin mövqelərini kəşfiyyatla aşkarlamaq üçün İran iki-üç dəfə zərbəyə hazırlaşacaq, amma zərbələr endirməyəcək. Tehran gözləyəcək ki, İsraillə ABŞ-ın diqqəti bir qədər azalsın - məhz o anda zərbələr ola bilər. Axı daim 100 faiz döyüşə hazırlıq və diqqət rejimində qalmaq mümkün deyil.

4. İstənilən halda, İran uzun müddət belə davrana bilməyəcək. Əks halda İsrail və ABŞ qəti əmin ola bilərlər ki, İran qorxdu, çəkindi. Bu isə Tehran mollakratiyasının Yaxın Şərqdəki "müqavimət cəbhəsi" üçün siyasi, mənəvi, geosiyasi, hərbi və s. müstəvilərdə fəlakətli sonuclar verə bilər.

Elçin Alıoğlu
Milli.Az