Xəyallarla yaşamağın faydaları

Tarix: 3 Sentyabr 2022 08:48

Oturmaq və heç bir şey düşünmədən rahatlamaq ... Bunu etmək çox da mümkün deyil. Beyni istirahət rejiminə almağa çalışsanız belə fərqli xəyal dünyalarına daldığınızı görərsiniz. Bu vəziyyətin insanlara təsirləri nələrdir ?
Beynin xəyallara dalması niyə faydalıdır?
Oturmaq və heç bir şey düşünmədən rahatlamaq ... Bəzən bu boş xəyallar faydalı ola bilər.
Mütəxəssislər illərcə beynin xüsusi bir iş görərkən möhkəm çalışdığını və ya boş dayanarkən istirahət etdiyini düşünürdü. Təcrübələrdə barmaq oynatma, zehni ritmlə çalışdırma, şəkillərə baxma kimi tədbirlər zamanı insanların beyninin necə çalışdığını, hansı bölgələrin aktiv olduğunu, beynin davranışlarına necə nəzarət etmək lazım gəldiyini öyrənmək üçün müxtəlif araşdırmalar aparıblar.
Mütəxəssislər fərqli fəaliyyətlərdə beynin necə çalışdığını görmək illərlə araşdırmalar apararaq belə qənaətə gəliblər ki, beynin rahatlaması zamanı istənilən mərhələdə belə, beyindəki fəaliyyət davam edir və bu koordinasiyalı bir fəaliyyətdir.
İnsanlar istirahət halından digər bir fəaliyyətə keçdiyində beynin daha aktiv olması gözlənilir. Amma alimlər bu vəziyyətdə beynin bəzi bölgələrinin davamlı olaraq daha az aktiv hala gəldiyini deyirlər. Yəni, beyin arama cihazları içində bir şey etmədən, səssizcə yatarkən insanların beynində bəzi bölgələr hər hansı bir iş edərkən olduğundan daha aktiv hala gəlir.
Uzun illərin araşdırmaları beynin heç bir zaman dincəlmədiyini təsdiq edib. Yəni insan beyni istirahət edərkən belə məşğuldur.
Bu gün isə beynin "istirahət anında" çaşdırıcı dərəcədə məşğul olduğunu göstərən üç mindən çox araşdırma var. Bəziləri beyin heç bir zaman dincəlmədiyi üçün bu terminə qarşı çıxır. Onun yerinə, hər hansı bir fəaliyyət edilmədiyi anlardakı "beynin normal fəaliyyətinin" xarakterizə etməsini istifadə edirlər.
Yaxşı, bəs boş dayanarkən beyin niyə bu qədər aktivdir? Bu mövzuda bir çox nəzəriyyə var, amma hələ heç bir nəzəriyyə öz təsdiqini tapmayıb. Lakin bu fəaliyyət halı yaddaşın bərkiməsinə rol oynayır. Yuxuların yaddaşda məlumatların tənzimlənməsində rolu olduğu deyilirdi, indi isə gündüzləri də eyni şeyin olduğuna dair məlumatlar var.
Beyin öz halına buraxdıqda ümumiyyətlə gələcək üzərinə planlar qurduğunu da bilirik, axşam nə yediklərimiz, gələcək həftə hara gedəcəyimiz və s. Beynin gələcəyi xəyal etmə ilə əlaqədar üç qismi də "beynin normal fəaliyyəti" içində var. Yəni sanki beynimiz xüsusi bir tapşırıqla məşğul olmadığı zamanlarda, gələcək üzərinə planlar qurmaq üçün proqramlaşdırılmışdır.
Harvard Tibb Fakültəsindən Moshe Bar bunun xəyal qurmaqla əlaqədar olduğuna, xəyal qurmanın isə olmamış hadisələrlə əlaqədar yaddaşın meydana gəlməsini təmin etdiyinə inanır. Məsələn təyyarəyə minən çoxu insan təyyarənin düşməsini xəyalında canlandırır. Moşhe Bara görə, təyyarə düşsə, əvvəlki xəyal qurma dövründə meydana gəlmiş yaddaş dövrəyə girəcək və yolçunun necə davranması mövzusunda qərar verməsini asanlaşdıracaq.

Lakin normal nizamlarda beynin vəziyyətini araşdırmaq çox da asan bir iş deyil. Skayner cihazı içində yatan biri gələcəklə əlaqədar bir xəyal qurmaq yerinə cihazın çıxardığı səsləri ya da ətrafında olub bitənləri düşünür. Bu səbəblə bu mövzuda hələ cavab gözləyən bir çox sual var.

Lakin bəzi inkişaflar yox deyil. Bu il aparılan bir araşdırma, beynin istirahət anını hər kəsin fərqli yaşadığına işarə edir. Beş adamın ətraflı beyin yoxlaması edən mütəxəssislər insanların xəyal qurma, düşüncə və təcrübələrinin fərqli olduğunu gördü.
Boş dayanarkən ya da başqa bir işlə məşğul olarkən beynimizin xəyallara dalmasına və başqa şeylər düşünməsinə, maneə olmanın nə qədər çətin olduğunu hamımız bilirik. Amma bunun faydalı olduğunu bilmək, bəlkə beynimizə bir az daha fərqli nəzər salmağımızi təmin edəcək.