Qərb Gürcüstanı ''ram etmək'' istəyir: bu dəfə seçkilərə müdaxilə və çevriliş ssenarisi ilə

Tarix: 14 Oktyabr 2024 15:00

Sonxeber.net "Baku Network"da dərc olunmuş məqaləni təqdim edir:

Gürcüstanda 26 oktyabr 2024-cü ildə keçiriləcək parlament seçkiləri yaxınlaşdıqca siyasi gərginlik artır. ABŞ Gürcüstanda "rəngli inqilab" hazırlamaqda ittiham edilir: Vaşinqton seçki nəticələrini manipulyasiya etmək və hakimiyyət dəyişikliyi məqsədi daşıyan fəaliyyətlərə başlamaq planında olduğu açıqlanıb.

Rusiya Xarici Kəşfiyyat Xidmətinin məlumatlarına əsasən, Vaşinqton Gürcüstandakı hakimiyyətə qarşı təzyiqlər tətbiq etməyi və yeni sanksiyalar vasitəsilə onların reytinqini sarsıtmağı planlaşdırır. Bundan əlavə, ABŞ-ın maliyyələşdirdiyi QHT-lər və müxalif qüvvələr seçkilər zamanı və ondan sonra saxtakarlıq faktları yaymaq niyyətindədir. Əgər belə hallar baş verməsə belə, saxta ittihamlar vasitəsilə etirazlar təşviq ediləcək. Bu prosesin əsas məqsədi hökumət əleyhinə kütləvi etiraz aksiyalarını stimullaşdırmaq və hakimiyyət dəyişikliyinə nail olmaqdır.

Rusiya kəşfiyyatı bildirir ki, etirazlar zamanı polis zorakılığa təhrik ediləcək və bunun fonunda ABŞ Gürcüstana qarşı "misilsiz sərt" siyasi və iqtisadi tədbirlər görməyə hazırlaşır. Gürcüstanın siyasi rəhbərliyi dəfələrlə daxildəki müxalifət qüvvələrinin dinc seçki yolu ilə hakimiyyəti ələ keçirə bilməyəcəyini və bu səbəbdən qanunsuz yollarla vəziyyəti dəyişməyə çalışacağını vurğulayıb.

Gürcüstanın Mərkəzi Seçki Komissiyası (MSK) qarşıdan gələn seçkilərdə ciddi dəyişikliklərin ediləcəyini elan edərək və prosesin daha müasir və şəffaf olacağına dair vədlər verib. Artıq seçici siyahıları kağız üzərində olmayacaq - vətəndaşlar şəxsiyyətlərini xüsusi elektron cihazlarda pasportlarını skan etməklə təsdiq edəcəklər. Seçki prosesində növbəti mühüm yenilik isə Gürcüstanın tam proporsional seçki sisteminə keçməsi ilə bağlıdır. İndi seçicilərə yalnız bir bülleten təqdim ediləcək və onlar yalnız partiya siyahılarından seçim edəcəklər. Majoritar dairələr isə ləğv edilib. Bununla yanaşı, partiyalar üçün keçid həddi də yüksəldilib - əvvəllər bu hədd 1% olduğu halda, indi 5%-ə qaldırılıb.

Səsvermə başa çatdıqdan sonra seçicilər bülletenləri adi qutulara deyil, xüsusi elektron maşınlara atacaqlar. Rəsmilər iddia edirlər ki, yeni texnologiyalar nəticələrin hesablanmasını sürətləndirəcək və asanlaşdıracaq. Bununla belə, seçicilərə bülletenlərdə ənənəvi işarələr və çarpazlar qoymaq əvəzinə, xüsusi markerlə seçdikləri partiyanın adının qarşısındakı dairəni qaralamaq tövsiyə olunur. Prosesdə heç bir texniki nasazlıq yaşanmaması üçün MSK bir neçə sınaq seçkisi keçirib. Sonuncu belə təlim 11 sentyabrda təşkil olunub və 122 min vətəndaş bu prosesdə iştirak edib.

"Seçiciləri yeni qaydalarla tanış etmək bizim prioritetimizdir. İndiyə qədər 600 mindən çox vətəndaş dəyişikliklərlə bağlı məlumatlandırılıb və bu iş davam etdirilir", - MSK-nın rəsmi bəyanatında vurğulanır.

Beynəlxalq müşahidəçilər və Qərbin təsiri

Seçkilər yaxınlaşdıqca siyasi gərginlik də artır. Artıq ölkəyə beynəlxalq müşahidəçilər gəlib. ATƏT-in Demokratik Təsisatlar və İnsan Haqları Bürosu (DTİHB) seçkiləri izləmək üçün 392 qısamüddətli ekspert göndərib. Bundan əlavə, ABŞ-ın Milli Demokratik və Beynəlxalq Respublikaçı İnstitutları 25 ekspertini ölkəyə cəlb edərək Gürcüstanın siyasi proseslərinə maraqlarını nümayiş etdirir.

Seçkiyə hazırlıq dövründə Gürcüstana ABŞ-dan yüksək səviyyəli nümayəndə heyəti səfər edib. Senat üzvü Jean Shaheen və konqresmen Mike Turner müxalifət liderləri ilə görüşərək seçki prosesini yaxından izləyəcəklərini və Gürcüstanda demokratik dəyərləri dəstəkləyəcəklərini bildiriblər. Gürcü müxalifət lideri Badri Japaridze, ABŞ-ın seçkilərdə müşahidə aparmaq və demokratiyanın müdafiəsi üçün konkret dəstək vəd etdiyini açıqlayıb.

İvanişvilinin qayıdışı: siyasi sensasiya, yoxsa strateji addım?

Seçki kampaniyasının əsas hadisəsi hakim partiyanın seçki siyahısının açıqlanması oldu. Siyahıya milyarder Bidzina İvanişvilinin rəhbərlik etməsi ölkədə ciddi rezonansa səbəb oldu. Əvvəllər siyasətdən uzaq duracağını bəyan edən İvanişvilinin bu addımı müxalifət tərəfindən kəskin tənqid olundu və o, seçiciləri aldatmaqda ittiham edildi. Hakim partiya isə bu qərarı seçkilərin əhəmiyyəti ilə əsaslandırır: "Bizə sülh, ləyaqət və rifahı təmin etmək üçün sadəcə qələbə deyil, konstitusiya çoxluğu lazımdır", - deyə partiyanın icraçı katibi Mamuka Mdinaradze bildirdi.

Qərbi sinirləndirən qanunlar

Seçkilərlə yanaşı, ölkədə müzakirə olunan qanunlar siyasi mənzərənin formalaşmasında mühüm rol oynayır. LGBT təbliğatının qadağan olunmasını nəzərdə tutan qanunun ikinci oxunuşda qəbul edilməsi Qərbdə narazılıqla qarşılanıb. Avropa İttifaqı Gürcüstanın Avropaya inteqrasiya prosesini donduracağını və vizasız rejimi ləğv edə biləcəyini bildirib. Hakim partiya isə əminliklə bildirir ki, konservativ təşəbbüslər - xarici agentlər haqqında qanun, pravoslavlığın dövlət dini elan edilməsi - onların seçicilərinin dəstəyini qazanacaq.

Hakim partiya ilə müxalifət arasındakı mübarizə

Siyasi mübarizə gərginləşməkdə davam edir. Baş nazir İrakli Kobaxidze müxalifətin 26 oktyabrda kütləvi etirazlar təşkil etməyə hazırlaşdığını və iğtişaşlar törətmək istədiyini bəyan edib. O, müxalifətin ABŞ və Aİ-dəki "müharibə tərəfdarları" tərəfindən dəstəkləndiyini iddia edir. Rusiya xarici kəşfiyyatı da Gürcüstana "rəngli inqilab" təhlükəsi barədə xəbərdarlıq edib. Hakim partiya isə yeni parlamentdə müxalifətin təmsil olunmaya biləcəyini istisna etmir. "Gürcü Arzusu"nun liderləri 2008-ci il müharibəsinə görə müxalifəti ittiham edir və bu partiyanı məhkəmə yolu ilə qadağan etməyə hazırlaşırlar.

Koalisiyalar və Qərblə Şərq arasında seçim

Müxalifət partiyaları vahid koalisiya formalaşdıraraq parlamentə düşməyə çalışırlar. "Vahid Milli Hərəkat" ("VMH") "Aqmaşenebeli Strategiyası" və "Avropa Gürcüstanı" ilə ittifaq qurub. Eyni zamanda, digər müxalifət partiyaları da güclərini birləşdirərək seçkilərə vahid siyahı ilə qatılmağa hazırlaşır. Bu qüvvələr arasında "Gürcüstan üçün Gələcək" hərəkatı və digər sabiq Saakaşvili tərəfdarları da yer alır. Müxalifət seçkilərdə qələbə qazanacağı təqdirdə, beş il ərzində Gürcüstanı Avropa İttifaqına tamhüquqlu üzv edəcəklərinə söz verir.

Gürcü arzusu: konstitusion çoxluğa doğru

Hakim partiya "Gürcü Arzusu" qarşıdan gələn seçkilərdə konstitusion çoxluq əldə etməyi qarşısına məqsəd qoyub. Bununla partiya parlamentdə minimum 113 mandat qazanmağı hədəfləyir və bu, ölkənin siyasi kursunu tamamilə yenidən formalaşdırmağa imkan verəcəkdir. Partiyanın sədr müavini İrakli Qaribaşvili, bütün resursların maksimal səfərbər edilməsinin seçkidə qələbə üçün əsas olduğunu bildirir.

Seçkidən sonra hakimiyyət müxalif "Vahid Milli Hərəkat" partiyasını və onun müttəfiqlərini qadağan etməyi planlaşdırır. Hakimiyyət dairələrində bu partiya 2008-ci ildə baş verən müharibədə və hazırda Rusiyaya qarşı "ikinci cəbhə" açmaq cəhdində günahlandırılır. Bundan əlavə, partiya Gürcüstanda LGBT təbliğatının qadağan edilməsi haqqında qanunun tam qəbulunu təmin etməyi planlaşdırır və bununla ölkədəki mühafizəkar dəyərlərin möhkəmlənməsini hədəfləyir.

Müxalifətin iddiaları və planları

Müxalifət partiyaları, əsasən, Avroatlantik inteqrasiyanı prioritet hesab edərək ölkənin Rusiya təsirindən çıxmasını istəyir. Lakin onların parlamentə düşmək üçün lazım olan 5%-lik baryeri keçə biləcəyi sual altındadır. Bunun qarşısını almaq məqsədilə müxalifət partiyaları koalisiyalar yaratmağa başlayıblar.

Bunun bir nümunəsi "Vahid Milli Hərəkat", "Strategiya Ağımaşenebeli" və "Avropa Gürcüstanı" bloklarının ortaq platforma yaratmasıdır. Sabiq prezident Mixail Saakaşvili tərəfdarlarını seçkidən sonra mümkün saxtakarlıqlara qarşı uzunmüddətli dinc etirazlara hazır olmağa çağırır. Saakaşvili açıq şəkildə bəyan edib ki, müxalifət nəticələri qəbul etməyəcək və xalqın iradəsini hakimiyyətə qəbul etdirmək üçün küçələrdə günlərlə, hətta aylarla qalmağa hazır olmalıdır.

Proqnozlar və sorğular

Seçkiyə dair aparılan sosial sorğular ziddiyyətli nəticələr göstərir. GORBI mərkəzinin "Imedi" televiziya kanalı üçün apardığı sorğulara əsasən, "Gürcü Arzusu" 59.3% səslə önə çıxır və yalnız "Vahid Milli Hərəkat" 5%-lik baryeri aşma potensialına malikdir. Digər tərəfdən, müxalifətə yaxın "Formula" kanalı tərəfindən keçirilən sorğular isə müxalifətin ümumilikdə 50%-dən çox dəstək topladığını göstərir.

Siyasi analitiklər "Gürcü Arzusu"nun seçkidə qalib gələcəyini və hətta konstitusion çoxluq əldə edə biləcəyini proqnozlaşdırırlar. Mamradze, Qərb maliyyə dəstəyinin müxalifətə yönəldildiyini və bunun onların seçki sonrası etirazları gücləndirə biləcəyini irəli sürür. Lakin hər iki analitik müxalifətin Gürcüstanda inqilab etmək ehtimalını zəif hesab edir.

Gürcüstanın geosiyasi gələcəyi

Gürcüstanda oktyabr seçkiləri yalnız daxili siyasi proseslər üçün deyil, həm də regiondakı geosiyasi balans üçün kritik əhəmiyyət kəsb edir. ABŞ və Rusiya arasında gərginliyin fonunda Gürcüstanın hansı istiqamətdə irəliləyəcəyi bütün Cənubi Qafqaz regionuna təsir göstərə bilər. Gürcüstanın Avropa İttifaqına inteqrasiyası və ya Rusiya ilə yaxınlaşması ölkənin gələcək siyasi kursunu müəyyən edəcək.

Bu seçkilər Gürcüstan üçün dönüş nöqtəsi ola bilər. Ölkə, ya konservativ dəyərləri möhkəmləndirməyi, ya da Avropaya inteqrasiyanı seçməlidir. İqtisadi artım və Rusiya ilə münasibətlərdə sabitlik fonunda hakim partiya mövcud kursu davam etdirməyə çalışır, müxalifət isə küçə etirazlarına hazırlaşır.

Hakim partiya konstitusion çoxluğu təmin edərsə, ölkənin daxili və xarici siyasətində ciddi dəyişikliklər baş verə bilər. Eyni zamanda, müxalifət bu seçkiləri ölkənin qərbyönümlü gələcəyi üçün son şans kimi görür və etiraz aksiyalarına hazırlaşır. Hər iki tərəfin mobilizasiya səyləri fonunda oktyabr seçkiləri Gürcüstanın gələcək taleyi üçün dönüş nöqtəsi ola bilər.

Bu seçkilər Gürcüstanın bir tərəfdən Avropa ilə inteqrasiyaya, digər tərəfdən isə ənənəvi dəyərlərin qorunmasına can atdığı mürəkkəb geosiyasi mühitdə ölkənin necə mövqe tutacağını göstərəcək.