Paşinyandan imtina etdi, Nobel qazandı - Daron Əcəmoğlu kimdir?

Tarix: 15 Oktyabr 2024 12:12

Daron Əcəmoğlu yazıçı Orxan Pamuk, kimyaçı alim Əziz Səncərdən sonra Nobel mükafatı qazanan 3-cü Türkiyə vətəndaşı kimdir?

Sonxeber.net xəbər verir ki, Daron Əcəmoğlu, tanınmış türk-amerikalı iqtisadçı, institusional iqtisadiyyat, siyasi iqtisadiyyat və inkişaf iqtisadiyyatı sahələrindəki töhfələri ilə məşhurdur. O, dünyaca tanınan iqtisadi araşdırmaları ilə dövlətlərin inkişaf yollarını formalaşdıran siyasi və iqtisadi institutların roluna diqqət çəkib. 1967-ci ildə İstanbulda anadan olmuş Əcəmoğlu erməni əsillidir və atası hüquqşünas Gevork Əcəmoğludur. O, daha sonra ABŞ-a köçmüş və akademik karyerasını burada qurmuşdur, Londondakı İqtisadiyyat Məktəbindən (LSE) doktorluq dərəcəsi alıb.

Əcəmoğlunun ən vacib əsərlərindən biri "Why Nations Fail: The Origins of Power, Prosperity, and Poverty" adlı kitabıdır, hansı ki, Ceyms A. Robinson ilə birgə yazılmışdır. Bu kitab ölkələrin niyə inkişaf etdiyini və ya niyə kasıblıqda qaldığını izah edir, əsas vurğunu isə inklüziv siyasi və iqtisadi institutların üstünlüyünə yönəldir. Əcəmoğlu burada coğrafiya və mədəniyyətin iqtisadi uğurda o qədər də böyük rol oynamadığını, əksinə, institutların cəmiyyətlərin uzunmüddətli rifahını müəyyən etdiyini vurğulayır.

Əcəmoğlu, həmçinin, texnoloji dəyişikliklərin iqtisadiyyata təsiri, xüsusən avtomatlaşdırma və süni intellektin əmək bazarına və bərabərsizliyə necə təsir göstərə biləcəyi mövzusunda əhəmiyyətli araşdırmalar aparıb.

2005-ci ildə o, iqtisadiyyata verdiyi böyük töhfələrə görə 40 yaş altı iqtisadçılara verilən John Bates Clark mükafatı ilə təltif olunmuşdur. Onun tədqiqatları demokratiyanın gələcəyi, iqtisadi bərabərsizlik və qloballaşma kimi aktual mövzularda müzakirələri formalaşdırmaqda davam edir.

Əcəmoğlu, son zamanlarda süni intellekt kimi yeni texnologiyaların riskləri barədə tənqidi analizlər də aparır və bu texnologiyaların iş yerlərinə və sosial sabitliyə təsirlərinin diqqətlə idarə olunmadığı təqdirdə ciddi nəticələr verə biləcəyini vurğulayır. O, Nobel mükafatını qazanaraq iqtisadiyyat sahəsində öz nüfuzunu daha da möhkəmləndirib və nəzəriyyələri qlobal siyasi və iqtisadi sistemlər haqqında müzakirələrə təsirini davam etdirir.

2018-ci ildə Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan Daron Əcəmoğlunu ölkəsinə dəvət etmişdi. Lakin iqtisadçı Paşinyanın hökuməti ilə əməkdaşlıqdan qəti şəkildə imtina etmişdi.

Daron Əcəmoğlu Turqut Özal hökumətində nazir omuş İsmayıl Özdağların qızı Asuman Özdağlarla evlidir. Hər ikisi Massaçusets Texnologiya İnstitutunun (MİT) professorudur. Arda və Aras adlı iki oğulları var.