Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı ŞOK DETALLAR – Türkiyənin iştirakı ilə TURAN KÖRPÜSÜ və…

Tarix: 28 Iyul 2022 07:27

Bir həftə əvvəl Tehranda Rusiya, İran və Türkiyə liderlərinin sammiti keçirilib. Sammitdə əsasən Suriya məsələsi müzakirə olunub. Türkiyə prezidenti Ərdoğanla görüşdə İranın ali lideri Əli Xamneyinin də toxunduğu Cənubi Qafqaz regionu mövzusu diqqətdən yayınmayıb və Ermənistan-İran sərhədinin dəyişdirilməsinin yolverilməz olduğu açıq şəkildə ortaya qoyulub. Bu barədə Livanın "Azdak" erməni qəzetinin baş redaktoru Şahan Kandaryan yazıb.

Onun fikrincə, Türkiyə bu iki istiqamətdə (Suriya və Cənubi Qafqaz) irəli gedə bilməyib.

Kandaryan düşünür ki, həm Rusiya, həm də İran Türkiyəni müştərək proseslərə cəlb etməklə Qərbi Cənubi Qafqazdan çıxarmaq istədiyi qənaətindədir. Moskvanın Türkiyə və Rusiyanın razılığı ilə Cənubi Qafqazda yeni status-kvonun yaradılmasını nəzərdə tutan və Qərbə qarşı proseslərə qarışma yoluna sədd qoyan ATƏT-in Minsk qrupunun ləğvi ilə bağlı bəyanatları da buna sübutdur. "Qərbin regiondan çəkilməsinə maraq "3+3" formatında danışıqların başlanması üçün zəmin yaratdı".

O qeyd edib ki, Gürcüstan formatına qoşulma məsələsi hələ də çətinliklər yaradır. Belə çıxır ki, ikinci üçlüyün (Cənubi Qafqaz ölkələri) komponenti tam işləmir, əgər bir-birinə qarşı duran Ermənistan və Azərbaycanın da bura daxil olduğunu nəzərə alsaq.

"Bütün bunların kontekstində İrəvan 44 günlük müharibədən sonra Rusiyadan asılılığın artmasına baxmayaraq, balanslaşdırılmış siyasət aparmalıdır. Qərbin regionda fəallığı davam edəcək və ATƏT-in Minsk qrupunun fəaliyyətinin bərpası ilə bağlı bəyanatlar ABŞ və Fransanın (Aİ təmsilçisi kimi) Ermənistan-Azərbaycan proseslərində vasitəçi rolu ilə ayaqlaşmaq istəyini göstərir".

Bu sözləri ABŞ dövlət katibi Blinkenin Azərbaycan prezidenti Əliyevə xatırlatması da təsdiq edir ki, "Birləşmiş Ştatlar 1994-cü ildən ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədridir və Ermənistana və Azərbaycana kömək etmək üçün həmfikir tərəfdaşlarla ikitərəfli əməkdaşlığa və qarşılıqlı fəaliyyətə hazırdır.

Türkiyə və Azərbaycan Qarabağ problemini Türkiyə və Ermənistan arasında aparılan danışıqlar prosesi ilə sıx bağlayır, bunu Ankaranın hər addımını Azərbaycanla razılaşdıracağı barədə açıqlamaları da sübut edir.

"Azərbaycan əvvəldən bizim "qırmızı xəttimiz" idi. Azərbaycan məsələsi həll olunandan sonra "qapımızı" açacağımızı bəyan etdik. Biz Ermənistanla münasibətlərin normallaşdırılması prosesində ciddi və qətiyyətliyik", - deyə Ərdoğan bu yaxınlarda bildirib.

Kandaryan hesab edir ki, Ermənistanla danışıqları Ermənistan-Azərbaycan sərhədinin delimitasiyası prosesi ilə əlaqələndirən Türkiyə tərəfindən ilkin şərtlərdə dəyişikliklər olub, sonra onlar birlikdə "Zəngəzur dəhlizi" haqqında sonsuz danışmağa başlayıblar. Ankaranın Ermənistan-Türkiyə sərhədini delimitasiya etmək istəyini də unutmaq olmaz. Bu da Qars-2 (Qars müqaviləsi) ilə eynidir. Yəni ənənəvi ilkin şərtlər dəyişib, amma Ankara və Bakının vurmağa çalışdığı hədəflər dəyişməyib.

Qarabağ probleminin olmaması ilə bağlı bəyanatlara baxmayaraq, faktiki olaraq, Bakı və Ankara yalnız Ermənistan-Azərbaycan sərhədinin delimitasiyası və demarkasiyası prosesinin mətnini dəyişiblər.

Livanlı erməni jurnalistin fikrincə, 9 noyabr 2020-ci il tarixli bəyanatın doqquzuncu bəndi təkcə atəşkəs haqqında deyil, həm də bütün regionda kommunikasiyaların bağlanması haqqındadır. Naxçıvandan Azərbaycana Sünik vasitəsilə gedən yola daim diqqət yetirilir. Baxmayaraq ki, Türkiyə Azərbaycana, oradan Rusiyaya, oradan da digər türkdilli ölkələrə (Mərkəzi və Orta Asiya) gedən yol əldə etdiyi üçün məsələyə daha geniş şəkildə baxmaq lazımdır.

"Bu, onu göstərir ki, 9 noyabr üçtərəfli bəyanatı Turan körpüsü yarada bilər", - Kandaryan deyib.

Ermənistan-Türkiyə sərhədinə gəlincə, Türkiyə onu bağladı, amma açılsa, Ermənistan da öz sözünü deməlidir.

"İrəvan ilk növbədə qanunvericilik sahəsində hazırlıq işləri aparmalı, erməni istehsalçıları üçün əlverişli şərait yaratmalı, qiymətlərə nəzarətin tətbiqi, yeni vergi siyasətinin işlənib hazırlanması və tətbiqi ilə məşğul olmalıdır. Bütün bunlar Ermənistan iqtisadiyyatının sərhədlərin açılacağı təqdirdə Türkiyənin zərbəsi altına düşməməsi üçün lazımdır", - deyə o, məsləhət görüb.