İkinci Qarabağ və Ukrayna savaşından çıxan dərslər - İSRAİLLİ GENERALDAN MÜHÜM AÇIQLAMALAR

Tarix: 5 Iyul 2022 23:06

2015-2018-ci illərdə İDF hava hücumundan müdafiə qüvvələrinə komandanlıq edən israilli briqada generalı Zvika Haymoviç yazır ki, 44 günlük Qarabağ müharibəsi və Ukraynada davam edən müharibə qoşunların və mühüm infrastrukturun hava hücumlarından qorunmasının nə qədər vacib olduğunu bir daha sübut etdi.

Sonxeber.net Haqqın.az-a istinadla xəbər verir ki, Amerikanın nüfuzlu "The National Interest" jurnalında dərc olunan məqaləsində hazırda MirYam İnstitutunun eksperti olan general Xaymoviç iddia edir ki, Avropa ölkələri Ukraynadakı müharibədən dərs götürərək, müasir hava müdafiə sistemləri yaradılmasına milyardlarla dollar sərmayə qoymağa hazırlaşır.

Bu işə 100 milyard avro sərmayə qoymağa qərar verən Almaniya, xüsusən də İsrailin Arrow raketdən müdafiə sistemini alacaq. Bu, sövdələşmənin hazırlanmasında iştirak edən ABŞ tərəfindən təsdiq edildikdən sonra mümkün olub.

Hollandiya bu yaxınlarda 5 milyard avroluq yeni müdafiə büdcəsini təsdiqlədi ki, bunun da böyük hissəsi hava hücumundan müdafiə sisteminin gücləndirilməsinə gedəcək. Ümumiyyətlə, NATO Rusiyanın təcavüzünü dəf etmək üçün yeni aşkarlama komponentlərinin və müdafiə vasitələrinin yaradılması üzərində işləyir.

İsrail generalının sözlərinə görə, dünya nəhayət ki, havadan gələn və müharibənin mahiyyətini dəyişən yeni təhlükələrin reallığını dərk etməyə başlayıb. Və bu baxımdan Ukraynadakı müharibə ilk həyəcan siqnalı deyil. Hələ əvvəllər, 2020-ci ilin payızında Azərbaycan və Ermənistan arasında baş vermiş müharibə yekun qələbənin əldə olunması üçün hava hücumundan müdafiə sistemlərinin vacibliyini açıq şəkildə nümayiş etdirdi.

"The National Interest" nəşrinin müəllifi əlavə edir ki, Ukrayna müharibəsi əvvəllər Rusiyadan gələn təhlükəni ciddi qəbul etməyən, özlərini hərbi təcavüzdən sığortalanmış hesab edən Avropa ölkələrini ayağa qaldırıb.

General Xaymoviç yazır ki, Rusiyanın Ukraynadakı müharibə taktikası çox batareyalı zenit-raket komplekslərinin (ZAM) yaradılmasının vacibliyini bir daha sübut edir. Onun sözlərinə görə, Ukraynanın yeni əraziləri itirməsinin əsas səbəblərindən biri mühüm hərbi və mülki infrastrukturun qorunması üçün hava hücumundan müdafiə sistemlərinin olmaması olub.

İsrail generalı qeyd edir ki, "Rusiyanın müharibəyə yanaşması yeni olmasa da, onun doktrinası Suriyada, Çeçenistanda və Ukraynada olduğu kimi onilliklər boyu bombardmanlara, mənəviyyatı sarsıtmağa əsaslanıb, yeni olan odur ki, Rusiya -Ukrayna müharibəsi əsasən havada baş verir. Əksinə iddialara baxmayaraq, ruslar Ukraynada yerüstü manevrlərdə iştirak etmirlər. Əvəzində inzibati qaydada sütunları təyinat yerinə onlarla və yüzlərlə kilometr köçürürlər. Burada zirehli texnikanın toqquşması və ya klassik manevr yoxdur, daha doğrusu, quru qoşunlarının hərəkəti düşmən ərazisini işğal edib özünə tabe etmək məqsədi daşıyır.

Eyni zamanda, Xaymoviç mütəxəssislərin diqqətini müharibədə yeni amillərə - pilotsuz uçuş aparatlarına, kvadrokopterlərə, qanadlı raketlərə və hərbi əməliyyatların son dərəcə vacib aspektini təmsil edən yeni növ yer-yer mərmilərinə cəlb edir.

İsrailin keçmiş hava hücumundan müdafiə komandiri əmindir ki, Rusiya öz ərazisindən 300 kilometr aralıda yerləşən Ukrayna şəhərlərini qanadlı raketlərlə atəşə tutanda hərbi cəbhə anlayışının özü bütün mənasını itirir.

"İndi əsas cəbhə şəhərlərdir" deyir Xaymoviç. "Hədəflər dövlət aktivləri, hökumət binaları və strateji mülki obyektlər idi. Rusiya komandanlığı baxımından əsas hədəflər elektrik stansiyaları, qatar stansiyaları, yol qovşaqları və hava limanlarıdır. Onlar başa düşürlər ki, bu obyektlərin dağıdılması Ukraynanın stabil fəaliyyət göstərmə qabiliyyətinə xələl gətirir. Beləliklə, müharibənin klassik məqsədləri dəyişdi. Bu gün bu, əsasən, düşmənin zirehli birləşmələri və ya hərbi bazaları deyil, Ukraynanın arxa cəbhəsidir".

Xaymoviç hesab edir ki, ukraynalılar buna hazır deyildilər. Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin komandanlığı köhnə, məhdud Rusiya istehsalı olan hava hücumundan müdafiə sistemlərinə arxalanırdı. Şəhər mərkəzlərinin mühafizəsi və hava limanları kimi mühüm obyektlərin hava hücumundan müdafiə ilə örtülməsi zərurətinə gəlincə, bu, vaxtında dərk edilmədi.

"Lakin Ukraynanın acı təcrübəsi digər Avropa ölkələrində nəzərə alınıb və onlar indi yeni hava hücumundan müdafiə sistemi qurmağa çalışırlar", - deyə israilli general yekunlaşdırır.
Eyni zamanda, Xaymoviç qeyd edir ki, ruslar öz quru qoşunları üçün hava hücumundan müdafiənin mərkəzi rolunu da nəzərdən qaçırıblar. Onlarla kilometrə qədər uzanan rus karvanları Ukrayna PUA-larına qarşı son dərəcə həssas oldu.

"Ukrayna daha çox dron alsaydı, Rusiya qüvvələrinə daha çox ziyan vura bilər, həmçinin onları şərqdə dayandıra bilərdi", - deyə Zvika Haimoviç bildirib. "Rusiya-Ukrayna müharibəsindən əlavə bir dərs, erkən xəbərdarlığı optimallaşdırmaq və ölkələrə hava təhdidlərinə cəld mübarizə aparmaq üçün regional sensorların hazırlanması ehtiyacıdır".

Daha sonra İsrailin hava hücumundan müdafiəsinin keçmiş komandanı Aİ və NATO ölkələrinin hava hücumundan müdafiə qüvvələrinin əlaqələndirilməsinin zəruriliyindən yazır. Beləliklə, məsələn, Şərqi Avropada Rusiya ərazisindən ballistik raketin buraxılışını qeydə alan bir ölkə, məsələn, Böyük Britaniyanın hava hücumundan müdafiəsini bu barədə əvvəlcədən xəbərdar etmək imkanı əldə etdi.
Haimoviç vurğulayır: "Eyni şəkildə, İsrail və Fars körfəzinin sünni ərəb ölkələri qanadlı raketləri və PUA buraxılışlarını vaxtında aşkarlaya bilən İran təhdidlərinə qarşı qabaqcıl sensorlarla oxşar sistem yarada bilər".

İsrail generalı vurğulayır ki, istənilən inteqrasiya olunmuş hava hücumundan müdafiə şəbəkəsi səmanın tam mənzərəsini yaratmaq üçün təkmil müştərək idarəetmə və idarəetmə şəbəkəsinə malik olmalıdır. Belə bir sistem istifadəçilərə hansı təhlükənin yaxınlaşdığını, onun harada yerləşdiyini və onu işə salan düşmənin harada yerləşdiyini bildirəcək.

"Təəssüf ki, ukraynalılar müharibə başlamazdan əvvəl bunu edə bilmədilər" deyə general Xaymoviç məqaləsində yazır. "NATO hazırda hərtərəfli əhatəni təmin edərək səmanın vahid mənzərəsini əldə etmək üçün belə bir komanda və idarəetmə sistemi yaratmağa çalışır. Bir sözlə, Avropanın və Yaxın Şərqin mötədil dövlətlərinin belə bir sistemin uğurla yaradılması üçün hələ çox yolu var".