Alternativ var - Azərbaycan təmiz enerjini seçir

Tarix: 25 Fevral 2020 22:00

Təmiz mühit müasir sivilizasiyanın təcili ehtiyac duyduğu zərurətdir. Təbii ehtiyatların, təmiz havanın qorunması və eyni zamanda gələcək illərin enerji təhlükəsizliyi... Bu amillər necə uyğunlaşa bilər?

Azərbaycan indi bu suala cavab axtarır. Enerji təhlükəsizliyi və ətraf mühitin mühafizəsi arasında ziddiyyətli mövqelər yaratmaq əvəzinə, təbiətin ölkəmizə verdiyi fürsətlərdən istifadə etməsinə şərait yaradan bir formula hazırlanır.

Azərbaycanın zəngin olduğu alternativ enerji mənbələridən, Günəşdən və küləkdən bəhs edirik.

Alternativ enerji bəşəriyyətin gələcəyidir. Sonucda hər kəs bunu anlayacaq.

Təsadüfi deyil ki, Davosdakı 50-ci Dünya İqtisadi Forumunun əsas mövzularından biri dünyadakı ekoloji vəziyyət və qlobal istiləşməyə səbəb olan iqlim dəyişiklikləri idi. Problemin həlli yollarından biri ekoloji cəhətdən təmiz alternativ enerjiyə keçiddir.

Qeyd edək ki, Azərbaycanda enerji təchizatı ilə bağlı heç bir problem yoxdur. Daha da çox - Davos forumunun hesabatında ölkəmiz enerji təminatına görə dünyada ikinci yerdədir. Ancaq Azərbaycan hər zaman yenilikçi ideyalara açıqdır. Bu gün alternativ enerjinin tətbiqi yolunu seçdi və proses ən yüksək səviyyədə dəstəklənir.

5 dekabr 2019-cu ildə Prezident İlham Əliyev "Bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadə sahəsində pilot layihələrin həyata keçirilməsi ilə bağlı tədbirlər haqqında" fərman imzaladı.

İlin əvvəlində iki böyük şirkət, ölkəmizdə gücü 440 meqavat olan yeni külək və Günəş elektrik stansiyalarının inşası ilə əlaqədar Azərbaycanla müvafiq müqavilələr imzaladı. Bu il bəhs etdiyimiz istiqamətdə işlər başlayacaq və bu məqsədlər üçün dövlət tərəfindən vəsait ayrılacaq. Beləliklə, istehsal gücləri, elektrik xətləri, transformatorlar, yarımstansiyalar, bütün elektrik şəbəkəsi beynəlxalq standartlara tam cavab verəcəkdir. Prezident İlham Əliyev "Dübəndi" yarımstansiyasının açılış mərasimində enerji mühəndislərinə danışarkən dedi.

Bu ilin əvvəlində Azərbaycan Energetika Nazirliyi tərəfindən ACWA Power (Səudiyyə Ərəbistanı) və Masdar (BƏƏ) şirkətləri ilə alternativ enerji sahəsində pilot layihələrin həyata keçirilməsi ilə bağlı imzalanmış müqavilələrdən danışırıq. Bu şirkətlər qlobal enerji sektorunda böyük nüfuza malikdirlər. Beləliklə, ACWA Power-nin bərpa olunan enerji istehsal portfeli 8 min MVt, Masdarın bu sahədə yaratdığı istehsal gücü 4 min MVt olaraq qiymətləndirilir.

Müqavilələrin şərtlərinə görə, ACWA Power 240 MVt gücündə bir külək təsərrüfatı, Masdar isə 200 MVt gücündə günəş stansiyası inşa edəcəkdir. Bu stansiyaların növlərinə görə bölgədəki ən böyüyü olacağı və ildə cəmi 1,4 milyard kVt / saat elektrik enerjisi istehsal edəcəyi gözlənilir.

2018-ci ildə BP-Azərbaycan və Azərbaycan Energetika Nazirliyi arasında bərpa olunan enerjinin inkişafı potensialının birgə öyrənilməsi məqsədilə memorandum imzalanmışdır. Keçən il memorandumun bir hissəsi olaraq, Londonda və Bakıda müvafiq layihə hazırlamaq üçün xüsusi qrup yaradıldı. BP artıq Azərbaycan hökumətinə kommersiya təklifi göndərib. Yeri gəlmişkən, analitiklər alternativ enerji ilə bağlı layihələrin həyata keçirilməsinin ölkənin investisiya cəlbediciliyinin artmasına töhfə verəcəyinə xüsusi diqqət yetirirlər.

Fevralın əvvəlində Bölgələrin İnkişafı Dövlət Proqramının icrasının yekunlarına həsr olunmuş konfransda dövlət başçısı bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadə məsələsinə toxundu. "İndi dünyanın bir neçə ölkəsində buna oxşar layihələr icra edilir, xüsusilə təbii resurslarla zəngin olmayan ölkələrdə. Bizim isə siyasətimiz bundan ibarətdir, - baxmayaraq ki, neftimiz də, qazımız da var, - neftdən, qazdan qənaətlə istifadə etmək və daha çox ixraca yönəltmək üçün bərpaolunan enerji növlərindən istifadə etməliyik. Xüsusilə, nəzərə alsaq ki, Günəşimiz də, küləyimiz də boldur", - dedi Prezident İlham Əliyev.

Azərbaycanda alternativ və bərpa olunan enerji mənbələrinin ümumi iqtisadi potensialı mütəxəssislər tərəfindən 26,9 min meqavat qiymətləndirilir ki, bunun da 23 min meqavat Günəş enerjisi, 3 min meqavat külək enerjisi, 520 meqavat su elektrik stansiyası və 380 meqavat bioenerjinin payına düşür. Bununla yanaşı, bərpa olunan enerji mənbələrinin, o cümlədən su elektrik mənbələrinin ümumi ilkin enerji istehlakındakı payı hələ 18 faiz təşkil edir. Bununla yanaşı, Azərbaycanın ekologiya və təbii sərvətlər naziri Muxtar Babayevin sözlərinə görə, 2030-cu ilə qədər bu rəqəmin 30 faizə çatdırılması planlaşdırılır.

Ümumilikdə, Azərbaycanda ümumi dəyəri 13 milyon manata yaxın alternativ və bərpa olunan enerji sahəsində 20-dən çox layihə həyata keçiriləcəkdir. Bura ildə 11,937 min kilovat-saat elektrik enerjisi istehsal edə biləcək 4200 meqavat gücündə külək, hidro və bioyanacaq elektrik stansiyalarının inşası layihələri daxildir. Bu stansiyaların açılması ildə 2.986 milyon kubmetr qaza qənaət edəcək və ən əsası atmosferə karbon qazı tullantılarını əhəmiyyətli dərəcədə azaldacaqdır.

Son 5 ildə Azərbaycanda alternativ elektrik enerjisinin tətbiqi üçün çox işlər görülüb.

Tezliklə "Azərenerji" xətti ilə yeni bir külək fermasının inşasına başlanılmalıdır. Bu yaxınlarda 50 meqavat gücündə bir stansiya istismara verildi. İkinci stansiyanın istehsal gücü 84 meqavat təşkil edəcək.

2015-ci ilin dekabr ayında Naxçıvan Muxtar Respublikasının Babək rayonunda günəş elektrik stansiyası açıldı. Bu gün Naxçıvan Günəş Elektrik Stansiyası hər il 30 milyon kilovat-saatdan çox elektrik enerjisi istehsal edir və bölgənin yerli ehtiyatlarla təmin olunmasında mühüm rol oynayır.

2018-ci ilin oktyabr ayında Xizinski rayonunun Yeni Yaşma və Şurabad kəndləri ərazisində 50 MVt gücündə Yeni Yaşma Külək Enerji Parkının açılışı oldu. Yeni Jaşma Parkı Almaniyanın Berlin Wind şirkəti tərəfindən yenidən quruldu. Orada 20 külək turbinləri iştirak edir, ayda təxminən 9 milyon kVt güc verir.

2019-cu ildə Şirvan və Qızılağad milli parklarında günəş mini-stansiyaları meydana gəldi. Günəş panelləri Yaponiyanın " İtochu" korporasiyasının dəstəyi ilə quraşdırııb. Nazirliyin Bioloji Müxtəliflik və Xüsusi Mühafizə Olunan Təbiət Əraziləri Departamentinin direktoru Hikmət Əlizadənin jurnalistlərə verdiyi müsahibədə qeyd etdiyi kimi, gələcəkdə digər xüsusi mühafizə olunan təbiət ərazilərinə alternativ enerji mənbələrinə keçmək planlaşdırılır. Bu qərar alternativ enerji mənbələrindən istifadənin təbiətin qorunmasına töhfə verməsi ilə əsaslandırılıb.

Ümumiyyətlə, alternativ elektrik enerjisinin inkişafı baxımından Azərbaycanın böyük potensialı var. Xüsusilə böyük potensiala, demək olar ki, bütün il ərzində ölkədə və xüsusilə Abşeronda mövcud olan günəş və külək malikdir. Abşeron yarımadası külək təsərrüfatları üçün xüsusilə əlverişlidir. Həm də bu baxımdan Gəncə-Daşkəsən zonası və Naxçıvanın Şərur-Culfa bölgəsi əlverişlidir. 1999-cu ildə Yapon şirkəti Tomen, azərbaycanlı alimlərlə birlikdə Abşeronda küləyin sürətinin orta illik sürətinin 7,9-8,1 m / s olduğunu müəyyənləşdirdi və Qobustan bölgəsində ümumi gücü 30 MVt olan külək dəyirmanlarının quraşdırılması üçün texniki-iqtisadi əsaslandırma hazırlanıb.

Günəş enerjisinin potensialına gəlincə, mütəxəssislərin fikrincə, il ərzində Azərbaycanda günəş işığının sayı 2400-3200 saat təşkil edir ki, bu da digər ölkələrə nisbətən ölkə ərazisinə daha çox günəş şüalarının düşdüyünü göstərir. Azərbaycan bu məsələdə ən günəşli ölkə oldu. Buna görə də bölgələrdə enerji problemlərini həll etmək üçün günəş enerjisindən istifadə potensialının yüksək olması barədə tam əminliklə danışa bilərik.

Alternativ elektrik mənbələrini həm də rasında biokütlə adlandırmaq olar. Bu sözü çoxları fantastika dünyasından gələn bir şeylə əlaqələndirilir. Lakin reallıqda biomassa sənaye tullantıları, meşə və ağac emalı sənayesinin tullantıları, kənd təsərrüfatı bitkiləri, məişət və bələdiyyə tullantıları, neft və neft məhsulları ilə çirklənmiş ərazilərdəki tullantılardır. Mütəxəssislərin fikrincə, mövcud biomassanın həcmlərindən ölkənin iri sənaye mərkəzlərindəki evləri qızdırmaq üçün uğurla istifadə etmək olar.

Sonda qeyd edirik ki, bu yaz Azərbaycanda bərpa olunan enerji sahəsində layihələrin icrası ilə bağlı hərrac keçiriləcək. Tədbiri ötən ilin oktyabr ayında Enerji Tənzimlənməsi üzrə Dövlət Agentliyinin İdarə Heyətinin sədri Samir Axundov açıqladı. Hərracın əvvəlcədən seçilmiş 8 coğrafi ərazidə keçirilməsi planlaşdırılır. Bunlardan 5-i külək enerjisi, 3-ü günəş üçün nəzərdə tutulub.

Hərrac xarici investorlar üçün nəzərdə tutulub. Son zamanlar xarici şirkətlərin Azərbaycanın alternativ enerji sektoruna qoşulması ilə bağlı fəaliyyətinə nəzər yetirdikdə düşünürəm ki, kifayət qədər istək olacaq.

Milli.Az