Ermənistan Avropa İttifaqını necə aldadır: Britaniyadan Rusiyaya ''gizli yol''

Tarix: 6 Sentyabr 2024 23:02

Ermənistanın Avropa İttifaqına (Aİ) qarşı tətbiq edilən sanksiyaların pozulmasında oynadığı rol son vaxtlar beynəlxalq analitiklərin diqqət mərkəzindədir. Rusiyanın Ukraynaya hərbi müdaxiləsindən sonra Ermənistanın Aİ-dən məhsul idxalı kəskin şəkildə artıb və bu malların çoxunun Rusiyaya çatdırıldığı güman edilir.

Bu, sanksiyaların təsirini zəiflədərək Rusiyanın hərbi və sənaye potensialını gücləndirir. Məsələ ilə bağlı əhəmiyyətli faktlar və mütəxəssislərin araşdırmaları göstərir ki, Ermənistan bu prosesdə tranzit ölkə rolunu oynayır və Qərbin sanksiyalarının effektivliyinə ciddi zərbə vurur.

Sonxeber.net bildirir ki, Beynəlxalq Maliyyə İnstitutunun (IIF) baş iqtisadçısı və Beynəlxalq Valyuta Fondunun (BVF) sabiq baş iqtisadçısı olan Robin Bruks bu məsələni geniş şəkildə işıqlandıran mütəxəssislərdən biridir. O, 2024-cü ilin may ayında yayımladığı məlumatlarda Aİ-nin Ermənistana ixracının 2022-ci ilin martından etibarən 200% artdığını vurğulayaraq, bu məhsulların bir çoxunun Rusiyaya yönəldiyini iddia edib. Bruks "Bu mallar Putinə kömək edir. Brüssel nə edir?" sualını verərək, Aİ-nin Ermənistana ixracat axınlarını daha ciddi şəkildə nəzarətə almağa çağırıb.

Analitiklərin təqdim etdiyi məlumatlara görə, Ermənistan vasitəsilə Rusiyaya gedən məhsulların böyük hissəsi "ikili təyinatlı" məhsullardır. Yəni bu məhsullar həm mülki, həm də hərbi məqsədlər üçün istifadə oluna bilər. Bu, Rusiya hərbi-sənaye kompleksinə əhəmiyyətli dəstək verir və Qərbin sanksiyalarını əhəmiyyətli dərəcədə zəiflədir.

Təhlillərə əsasən, 2022-ci ilin mart ayından etibarən Avropa İttifaqı ölkələrindən Ermənistana göndərilən malların həcmi 4-5 dəfə artıb. Bu, Ukrayna müharibəsinin başlanğıcına təsadüf edir və bir çox beynəlxalq mütəxəssislərin fikrincə, bu məhsulların əksəriyyəti Ermənistandan Rusiyaya tranzit edilərək sanksiyalardan yan keçməyi təmin edir.

Bundan əlavə, Robin Bruks və digər analitiklərin məlumatlarına görə, Rusiya müttəfiqlərindən olan Çindən Ermənistana ixrac da təxminən iki dəfə artıb. Bu faktlar göstərir ki, Ermənistan yalnız Avropa İttifaqı ölkələri ilə deyil, həm də digər beynəlxalq tərəfdaşlarla birlikdə Rusiyaya qarşı tətbiq edilən sanksiyaları pozan bir tranzit ölkə rolunu oynayır.

Sky News-un apardığı araşdırmalar da Ermənistanın və digər Mərkəzi Asiya ölkələrinin sanksiyalardan yan keçmədə necə mühüm rol oynadığını göstərir. Sky News-un məlumatına görə, Böyük Britaniyadan Ermənistan və Qırğızıstan kimi Mərkəzi Asiya ölkələrinə pilotsuz uçuş aparatları üçün avadanlıqlar, ağır texnika və digər məhsullar göndərilir. Bu məhsulların əksəriyyətinin Rusiyaya tranzit edildiyi və hərbi məqsədlərlə istifadə olunduğu qeyd edilir.

Böyük Britaniyadan Ermənistana və digər ölkələrə ixracın kəskin artdığı vurğulanır. Xüsusilə, Qırğızıstana ixracın 1100%-dən çox artması bu ölkənin də sanksiyaların pozulmasında necə əsas rol oynadığını göstərir. Bu ixrac axınları Qərbin tətbiq etdiyi sanksiyaların effektivliyini sual altına qoyur.

Robin Bruksun təhlillərinə görə, bu vəziyyət artıq Avropa İttifaqının mərkəzi qurumları tərəfindən yaxşı bilinir, lakin Aİ səviyyəsində bu prosesi dayandırmaq üçün kifayət qədər tədbir görülmür. O, Brüsseli daha ciddi sanksiya nəzarəti tətbiq etməyə və Ermənistanın bu məsələdəki rolunu diqqət mərkəzinə almağa çağırıb. "Bu prosesin davam etməsi, Avropa İttifaqının mərkəzi səviyyədə daha effektiv tədbirlər görməli olduğuna işarə edir," - deyə Bruks qeyd edib.

Britaniya hökuməti isə sanksiyaların tətbiqini gücləndirmək üçün yeni tədbirlərin həyata keçirildiyini bildirir. Sky News-a verdiyi açıqlamada Britaniya rəsmisi, "Biz ticarət sanksiyalarının yerinə yetirilməsini təmin etmək üçün yeni bir idarə qurmuşuq," deyərək, sanksiyalara nəzarətin daha güclü olacağını bildirib.

Ermənistanın Avropa İttifaqının sanksiyalarını pozmaqla Rusiyaya dəstək verməsi beynəlxalq arenada ciddi narahatlığa səbəb olub. Aİ-dən Ermənistana ixracın kəskin artması və bu malların Rusiyaya tranzit edilməsi Qərb sanksiyalarının effektivliyinə böyük zərbə vurur. Beynəlxalq analitiklər, xüsusilə Robin Bruks, bu məsələnin daha ciddi şəkildə araşdırılmasını və Avropa İttifaqının Ermənistanla bağlı daha sərt tədbirlər görməsini tələb edirlər.

Rusiyaya qarşı tətbiq olunan sanksiyaların təsirli olması üçün Ermənistan və digər tranzit ölkələrin bu prosesdəki rollarına ciddi nəzarət etmək vacibdir. Əks halda, bu ölkələr vasitəsilə sanksiyalardan yayınmaq və Rusiyanın hərbi-sənaye potensialını gücləndirmək mümkün olacaq ki, bu da Ukrayna müharibəsinin gedişatına və Qərbin siyasi məqsədlərinə ziddir.