Kələmin faydaları

Tarix: 11 Mart 2021 20:33

Kələm cinsinin dünyada 50 növü vardır ki, bunlardan 15-i becərilən bitkilərdir. Azərbaycanda kələmin 5 yabanı və 3 becərilən növü vardır. Kələmin ən geniş yayılanı cox istifadə olunanı
Bostan kələmi- brasika olearacea L.
Fəsiləsi xaççiçəklilərə aiddir. 60-120 sm hündürluyundə ikiillik ot bitkisidir. Həyatının birinci ilində kök yarpaqlıların rozeti, ikinci ilində isə dik dayanan, silindır şəkilli və yarpaqlı gövdə əmələ gətitrir. Gövdəsinin aşağısındakı yarpaqları lirə şəkilli və saplaqlı, yuxarısındakı yarpaqlar isə gövdəni buruyur. May və iyunda çiçəkləyir. Kələmin vətəni Aralıq dənizi sahili ölkələri, Yaponiya və Çin hesab olunur. MDB və Azərbaycanın butun bölgələrində bu bitki becərilir.
Yarpaqlarının tərkibində 1,7% azotlu maddələr, şəkərlər, piyli yağlar, B1,B2,B3, B6, C,P,K,E,PP və U vitaminləri, Fol turşusu, zülallar, fitonsidlər, K, Na, Ca, Mg, Fe, Mn, P və digər mineral maddələr, fermentlər, 16 amin turşusu aşkar edilmişdir.
Təzə və turşuya qoyulmuş kələm iştah artırıcı, mədənin sekretor fəaliyətini gücləndirici, bağırsağın fəaliyətini tənzimləyici vasitıə kimi istifadə olunur.
Təzə kələm şirəsi ilə balın qarışığı yuxarı tənəffus yollarının katarının müalicəsində istifadə edilir və onun sayəsində bəlğəmtəmizləyici effekt əldə edilir. Kələm yüngül işlədici təsirli vasitə kimi, şirəsi sarılıqda, dalaq xəstəliklərin müalicəsində istifadə olunur. Irinli yaraların, xoraların, əziklərin, yanıqların üzərinə xırda doğranmış kələm yarpaqları qoyduqda onların sağalması xeyli sürətlənir. Təzə şirəsi mədə və12 barmaq bağırsaq xoralarında, qastridə, qaraciyər, öddaşı, podaqra, ateroskleroz və digər xəstəliklərdə istifadə olunur.
Kələmin tərkibindəki U vitamini mədə və 12 barmaq bağırsağ xorasının tez çapıqlaçmasına gətirib çıxardır. Kələm aterosklerozda, piylənmədə əvəzedilməz pəhriz qidasıdır. O, qanda xolesterinin miqdarını azaldır. Maddələr mübadiləsini, o cümlədən lipid mübadiləsini normallaşdırır. Kələm şirəsini almaq üçün kələmin yarpaqları doğranılır, sıxılır və şirəsi süzülür. Alınan şirədən gündə 3-4 dəfə, hər dəfə 1-1.5 stəkan yeməkdən 40-50 dəqiqə əvvəl qəbul edilir. Müalicə müddəti 30 gündür.