“Bibi” qayıtdı - Bakı indi nə etsin?

Tarix: 10 Noyabr 2022 11:40

Noyabrın 1-də keçirilmiş növbədənkənar parlament seçkilərinin nəticələrinə əsasən Benyamin Netanyahunun rəhbərlik etdiyi Likud partiyası daha çox səs toplayaraq qalib olub. Və bazar günü Netanyahu hökumət qurmaq üçün prezident Yitzhak Hersoqdan mandat alacaq. Lakin İsraildə heç bir siyasi partiya təkbaşına Knessetdə çoxluğu əldə edə bilməyib və kabinet yaratmaq üçün koalisiyalar yaradılır. Netanyahunun bunu etmək üçün yaxşı şansı var, lakin o, 42 gün ərzində hökumət qura bilməsə, İsraili gələn il dörd il ərzində altıncı seçki gözləyir.

Türkiyə ilə münasibətlər Netanyahunun dövründə necə olacaq?

Yeri gəlmişkən, nəticələr təkcə İsrail üçün deyil, regionun bir çox ölkələri üçün də önəmlidir. Əvvəlki Yair Lapid və Naftali Bennet hökuməti Türkiyə də daxil olmaqla münasibətlərin normallaşması istiqamətində müəyyən nəticələr əldə edib. Bu səbəbdən də lider dəyişikliyi bu uğurlara təhlükə yarada biləcəyindən, yeni kabinet öz xarici siyasətini diqqətlə yoxlamalı olacaq. 12 ildir dövlətlər arasında münasibətlər gərgin olaraq qaldığından İsrailin Türkiyə ilə barışmaq qərarı son zamanlar ölkə üçün ən diqqət çəkən hadisələrdən birinə çevrilib. Bunun ardınca diplomatik əlaqələrin bərpası, hava nəqliyyatının bərpası və çoxsaylı yüksək səviyyəli görüşlər və səfərlər baş tutub. Netanyahu hakimiyyətdə olanda münasibətlər qorunurdu, lakin bəzən həm İsraildən, həm də Türkiyədən çox sərt bəyanatlar verilirdi. Hələlik hər iki ölkənin nümayəndələri ritorikanı yumşaldıb və bu, siyasi və diplomatik cəbhədə böyük dəyişikliklərə gətirib çıxarıb. Eyni ruhda davam etsək, normallaşma prosesi olduğu kimi davam edəcək. Amma təbii ki, hər şey təkcə ritorikadan deyil, həm də Netanyahunun Fələstin və digər məsələlərlə bağlı addımlarından asılıdır.

Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan isə öz növbəsində artıq seçkilərdən sonra münasibətlərin gücləndirilməsinin tərəfdarı olduğunu bildirib: "Seçkilərin nəticələrindən asılı olmayaraq, biz İsraillə qarşılıqlı hörmət və ümumi maraqlara əsaslanan davamlı əsasda münasibətləri saxlamaq istəyirik". Türkiyənin xarici işlər naziri Mövlud Çavuşoğlu da parlamentin plan və büdcə komissiyasının iclasında İsrailin yeni hökuməti ilə normallaşma prosesini irəlilətməyə hazır olduğunu bildirib.

Seçkilərə cəmi bir neçə gün qalmış Türkiyəyə səfəri zamanı müdafiə naziri Benni Qantz - İsrailin siyasi elitasının sonuncu fiquru deyil - ölkəsinin Ankaranı bir çox sahələrdə münasibətləri inkişaf etdirməyə hazır olduğu "vacib qlobal oyunçu" kimi gördüyünü söyləyib.

Azərbaycan üçün Netanyahu kimdir?

Netanyahunun qələbəsi Azərbaycan üçün də önəmlidir. Azərbaycanın bir nömrəli dostu, qardaşı, müttəfiqi Türkiyə olsa da, 44 günlük müharibə dövründə İsrailin Azərbaycana sadiq dost və tərəfdaş olduğuna şahidi olduq. Bəllidir ki, İsrail Azərbaycana verdiyi müasir silahları başqa bir dövlətə verməyib və bu da həqiqətən dostluq və strateji tərəfdaşlığın ən gözəl nümunələridir. Həqiqətən də  İsrail-Azərbaycan dostluğu elə möhkəm təməllərə söykənir ki, hətta İsraildə kimin hakimiyyətdə olduğundan asılı olmayaraq inkişaf tempinə malikdir. Unutmaq olmaz ki, Netanyahunun baş nazir olduğu dövrlərdə Azərbaycan-İsrail münasibətləri xüsusi inkişaf edib. Enerji təhlükəsizliyi məsələsində, hərbi təhlükəsizlik, hərbi-texniki əməkdaşlıq məsələlərində daha yüksək nəticələr əldə edilib. Və Azərbaycan-İsrail münasibətləri yeni müstəviyə qalxacaq və bunun üçün bu gün ciddi əsaslar var. Netanyahunun İranla bağlı mövqeyinə gəldikdə, onun hansısa dövlətlərlə anlaşmaya gedib ona qarşı bir koalisiya yarada bilər. Məhz İranın davranışı, xarici siyasəti sayəsində Ermənistandan başqa ətrafdakı dövlətlər onunla dost olmayan ölkələrə çevriliblər. Bu səbəbdən də İsrail üçün indi İranın ətrafında olan ölkələrlə müttəfiqlik daha vacibdir.

Azər Nuriyev