Qırmızı çuğundurun faydaları

Tarix: 27 Fevral 2021 09:00

Qırmızı çuğundur ikiillik bitki olub, kökündən istifadə edilən tərəvəzlər qurupuna daxildir. Qırmızı çuğundurun vətəni Aralıq dənizinin sahilləri hesab edilir. Bitkinin maraqlı olmasına səbəb insanların onun yarpaqlarından deyil kökündən istifadə eləməsidir. Bu tərəvəzdən ən çox qədim pomalılar istifadə etməyi xoşlamışlar. Onlar çuğundurun yarpaqlarını şəraba qataraq istifadə etmişlər. Tiber imperatorunun qərarına görə qədimdə almanlar romalılara qırmızı çuğundura görə pul ödəmişlər. Qədim zamanlarda Yunanıstanda da yemək hazırlayarkən çuğundurdan isstifadə edilmişdir. Çuğundur kökünün qida rasionuna daxil edilməsi ilk dəfə avropalılar tərəfindən bizim eranın əvvəllərinə təsadüf edir. Slavyanların dediklərinə görə qırmızı çuğundur Vizantiya imperiyası dövründən dünyaya yayılıb. Bu bitkidən XI-ci əsrdə Rusiyada da istifadə edilib. Çuğundur slavyan bostan bitkilərinin siyahısında ən başda gələnlərdən hesab edilir. İndi dünyanın bütün ölkələrinin mətbəxində çuğundurdan geniş istifadə edilir.
Bir ortaboy çuğundurda 45 kkalori var. O orqanizmdən xolesterini təmizləyir. Bu səbəbdən də çuğundurdan müxtəif dieta rasionlarında itifadə edilir. 100 qram çuğundurda olan qida dəyəri:
- Zülallar - 1,5 qr
- Yağlar - 0,1 qr
- Karbohidratlar - 8,8 qr
- Su - 86 qr
- Kalori - 45kKal.
Qədim zamanlarda çuğundurdan sinqa xəstəliyində və avitaminozlar zamanı istifadə edilib. Tərkibində olan askorbin turşusu və karotin onun orqanizm üçün çox faydalı olduğunu sübut edir. Bir çox tibb elminin adamları çuğundur suyu vasitəsilə mədə-bağırsaq sisteminin təmizlənməsini orqanizm üçün faydalı hesab edir. Çuğundur şirəsini içdikdən 1-2 saat sonra sidiyin və nəcisin rəngi dəyişir. Bu da çuğundurun detoksikasiyaya başlamasının göstəricisidir. Çuğundur qaraciyərdən, böyrəklərdən, qandan - bir sözlə bütün orqanizmdən toksinləri təmizləmək qabiliyyətinə malikdir. Çuğundur şirəsi orqanizmdən zəhərlənmə əlamətlərinin azalmasına səbəb olur. Azqanlılıq zamanı çuğundur şirəsinin orqanizmə faydası çox böyükdür. Müalicə məqsədilə çuğundur, yerkökü və turpun qarışımından hazırlanan şirədən istifadə edilir. Qarışımdan bir neçə ay əzində yeməkdən əvvəl 1-2 xörək qaşığı qəbul etmək lazımdır.Qanazlığının müalicəsi zamanı çuğundurun təzə sıxılmış şirəsindən istifadə edilməlidir. Tərkibində yodun miqdarının çox olduğuna görə çuğundur digər tərəvəzlərdən üstün sayılır. Ondan ateresklerozun müalicə və profilaktikasında geniş istifadə edilir. Bu xəstəlikdən əziyyət çəkən xəstələr tez-tez qida rasionuna qırmızı çuğundur əlavə etdikdə xəstəliyin əlamətləri azalır. Tərkibində maqniumun çox olması çuğundur şirəsinin arterial təzyiqi aşağı salınmasında olan rolunu fəallaşdırır. Xalq təbabətində çuğundur şirəsindən sakitləşdirici və təzyiqsalıcı kimi itifadə edilir. Sakitləşdirici vasitə kimi çuğundur şirəsinə bir miqdarda bal əlavə edilib içilir. Tərkibində olan təbii turşular və liflər sayəsində çuğundurdan qəbizliyi aradan qaldırmaq üçün istifadə edilir. Bu zaman hər səhər acqarına 100 qram bişmiş çuğundur yeyilir.
Dəridə olan yaraları və şişləri aradan qaldırmaq üçün çuğundur toxumlarından hazırlanmış sıyıqdan istifadə edilir. Bu sıyığı yaralara sürtdükdə xəstəliyin əlamətlərini azaldr.
Akademik Bolotov mədə, bağırsaq və qan damarlarının çuğundur vasitəsilə təmizlənməsinin orqanizm üçün çox faydalı olduğunu tövsiyə etmişdir. Bunun üçün hər gün yatmazdan əvvəl bir çuğunduru sürtkəcin xırda gözündən keçirib suyunu sıxıb içmək lazımdır. Bu zaman orqanizmdə olan toksinlər, ağır metal duzları, mədə-bağırsaqda yığılıb qalan kanserogen maddələri xaric olunur. Mədə bağırsaqların daha yaxşı təmizlənməsi üçün çuğundur şirəsinin üzərinə yulaf kəpəyi əlavə edilir və bişirilib yeyilir. Aybaşı pozğunluqları zamanı ayabaşı vaxtından bir həftə əvvəl gündə yarım stəkan çuğundur şirəsi içilir və sidik kisəsi nahiyəsi yüngül massaj edilir. Bu aybaşının normallaşmasına səbəb olur. Mütəxəsislər sağlam insanlara il ərzində 6 kq təzə halda, 16 kq isə bişirilmiş halda çuğundur yeməyi məsləhət bilir.
Payız aylarında qırmızı çuğundurun yarpaqları onun kökündən daha faydalı olur. Bu mövsümdə çuğundur yarpaqlarından salatlarda istifadə etməkdə çox fayda var. Onun yarpaqlarını sirkəyə qoyduqda daha da dadlı olur.
Çuğundurun zərərli xüsusiyyətləri
Böyrək daşı xəstəliyi olan adamlar çuğundur yeyən zaman diqqətli olmalıdırlar. Belə xəstələrə cuğundurdan istifadə eləmək olmaz. Belə ki, böyrəklərində daş olan xəstələr tez-tez çuğundur yedikdə daş əmələ gəlmə prosesi sürətlənir.
Çuğundur bağırsaq möhtəviyyatını yumşaldır. Buna görə də ishaldan əziyyət çəkənlərə çuğundurdan istifadə etmək məsləhət görülmür. Çuğundurun kökündə azot turşusu birləşmələri var ki, bu da orada zərərli bakteriyaların artıb çoxalmasına səbəb olur. Onun kökündən istifadə edən zaman yaxşı qaynatmaq və ya isti havada bir-neçə saat saxlamaq lazımdır.