Böyrək çatışmazlığı zamanı hemodializ

Tarix: 7 Oktyabr 2021 07:12

Sağlam böyrəklər orqanizmdə filtr funksiyasını həyata keçirir.

Böyrəklərin əsas vəzifəsi qanı bir sıra zərərli maddələrdən təmizləməkdir. Onlar gün ərzində bizim qanımızı dəfələrlə (1 dəqiqədə təxminən 1 litr olmaqla) öz "süzgəclərindən" keçirərək onun tərkibində olan parçalanma məhsullarını, toksinləri, şlakları, öldürülmüş və ya tam öldürülməmiş mikrobları təmizləyirlər.

Lakin bəzən böyrəklər xəstəlikləri və ya patologiyaları səbəbindən onların funksiyası pozulur və böyrəklər qanı yaxşı təmizləyə bilmir. Nəticədə orqanizmdə ziyanlı maddələrin konsentrasiyası təhlükəli səviyyəyə qalxır. Bu vəziyyət "böyrək çatışmazlığı" adlandırılır. Böyrək çatışmazlığı ona səbəb olan xəstəlikdən asılı olaraq kəskin və ya xroniki ola bilər. Əgər bu vəziyyətdə lazım olan müalicə tədbirləri görülməzsə, insan həlak ola bilər.

Həm kəskin, həm də xroniki böyrək çatışmazlığı zamanı ən geniş istifadə olunan müalicə metodlardan biri hemodializdir. Bu termin iki yunan sözdən əmələ gəlib - "haemo" (qan) və "dialisis" (ayırma). Hemodializ - xüsusi "süni böyrək" apparatın köməyi ilə qanın effektli şəkildə təmizlənməsidir. Hemodializ zamanı xəstənin qanı bütün burada yığılan toksiki maddələrdən, duzlardan, artıq mayedən azad olur.

Prosedura zamanı "süni böyrək" apparatı xəstənin ayağında və ya qolunda olan damarına birləşdirilir. Daha sonra qan hissə-hissə xüsusi borucuqlar vasitəsilə dializatora daxil olur, burada toksiki maddələrdən təmizlənir və sonra digər borucuqlarla orqanizmə qaytarılır.

Prosedura xəstəxana şəraitində həyata keçirilir və xəstənin vəziyyətindən, çəkisindən, hemodializ apparatın növündən asılı olaraq 4-5 saata kimi davam edir.

Bəzi böyrək xəstəlikləri nəticəsində insanın böyrəkləri öz funksiyasının tam itirir, və bu halda insan ömrünün sonuna kimi hemodializdən asılı olur.

Xroniki böyrək çatışmazlığı olan insanlarda bu prosedura bir çox hallarda həftədə 3-4  dəfə həyata keçirilir. Prosedura zamanı xəstə daim tibbi heyətin nəzarəti altında qalır. Xəstənin vəziyyətində hər hansı pozulma inkişaf etdikdə, tibbi personal ona lazım olan yardım edir. Prosedura zamanı xəstə yata, danışa, kitab oxuya, televizor baxa bilər.

Daim hemodializdən keçən xəstə müəyyən pəhriz saxlamalı (bunu həkim təyin edir) və mayenin qəbulunu minimuma çatdırmalıdır.

Böyrək çatışmazlığından əlavə, hemodializ bu kimi hallarda istifadə oluna bilər:

- spirtlə güclü intoksikasiya zamanı,

- qanın elektrolit tərkibinin ciddi pozulmaları zamanı,

- dərman preparatların həddən artıq miqdarda qəbul etməsi zamanı,

- zəhərləmələr zamanı və s.