Qərbin fərqli "azadlığı": "söz azadlığı"nın həddi və simaları varmış

Tarix: 9 Mart 2024 10:03

Bakı şəhəri Xətai Rayon Məhkəməsi "Toplum TV" işi üzrə saxlanılanlar barədə həbs qətimkan tədbiri seçib.

Bununla bağlı hakim Sülhanə Hacıyevanın sədrliyi ilə keçirilən iclasda qərar qəbul edilib.

Qərarla Akif Qurbanov, Ramil Babayev və İlkin Əmrahovun hər biri 4 ay müddətə həbs olunublar.

Martın 6-da sosial şəbəkələrdə "Toplum TV"nin ofisində axtarış aparılması, saxlanılanların olması ilə bağlı xəbərlər yayılıb.

Daxili İşlər Nazirliyinin (DİN) Mətbuat xidmətinin yaydığı məlumata görə, paytaxtın Nərimanov rayonu Y.V.Çəmənzəminli ev 98 B ünvanında yerləşən ofisdə və əlavə digər ünvanlarda bir qrup şəxsin fəaliyyəti ilə bağlı daxil olan məlumat üzrə polis əməkdaşları əməliyyat-axtarış tədbirləri keçiriblər.

Adları qeyd olunan şəxslərə qarşı Cinayət Məcəlləsinin 206.3.2-ci (qaçaqmalçılıq, qabaqcadan əlbir olan bir qrup şəxs tərəfindən törədildikdə) maddəsi ilə ittiham irəli sürülüb.

Hüquq-mühafizə orqanlarının əməkdaşlarının hərəkətləri, yumşaq desək, Xədicə İsmayılın və onun əməkdaşlarının amerikalı və avropalı majoritar səhmdarlarını təşvişə salıb.

Məsələn, ABŞ Dövlət Departamentinin sözçüsü Metyu Miller Vaşinqtonda keçirdiyi brifinqdə az qala Bakını hədələyib: "...Deyim ki, onlar ifadə azadlığını boğan bu hərəkətləri dayandırmalıdırlar, çünki bu, bizim öz xalqımızın maraqlarına uyğundur. Baş verənləri aydınlaşdırmağa davam edəcəyik".

"Freedom House" isə isterik və qəzəbli bir "ultimatum" yayıb: "Biz demokratik hökumətləri rejimi ədalətə çatdırmağa çağırırıq".

Heç nə dəyişməyib - hər şey həmişəki kimidir.

Qərb deyir ki, "demokratiyanın qalası"dır, "söz azadlığı və media müstəqilliyi ümdə prinsiplərdir". Lakin liberalizmin və insan haqlarının parıldayan fasadlarının arxasında ikili standartların və ikiüzlülüyün qaranlıq küncləri yatır. Qərb ölkələri müxalifəti sıxışdırmaq və mediaya nəzarət etmək üçün bayağı üsullar tətbiq edirlər.

Demokratiya idealları pərdəsi altında ikiüzlülük tüğyan edir - bunu ifşa etmək lazımdır.

Xeyr, bütün bunlar Corc Oruellin romanından bir səhnə deyil. Bu, Qərbin bugünkü reallığıdır. Qərb ölkələrində hökuməti cəsarətlə tənqid edən və ya korrupsiyanı araşdıran jurnalistlər çox vaxt hökumətin repressiyalarına məruz qalırlar. Onlar dünya səhnəsində öz demokratik dəyərləri haqqında nağara çalarkən, daxildə müxalif səsləri səssizcə boğurlar.

"Biz söz azadlığının keşikçiləriyik!" - onlar barmaqlarını başqa ölkələrə tuşlayaraq deyirlər. Amma bu nəciblik maskası altında çirkablı sima var. İnformasiya və nəzarət sisteminə gəlincə, onlar öz güclərindən istifadə edərək, medianı manipulyasiya etməkdən, inadkarlara təzyiq göstərməkdən çəkinmirlər.

Mətbuat azadlığından söz düşəndə ​​Fransanın hakimiyyət isteblişmenti və siyasətçiləri az qala hamıdan çox danışırlar.

Amma reallığın bu ideal fasadının altında qaranlıq keçmiş və indiki repressiyalar yatır. Jurnalistlərin araşdırmalarına görə təqib edilməsi və ya medianın açıqlığına yönəlmiş təhdidlər yalnız onların ikili standartlarını və ikiüzlülüyünü vurğulayır.

Jurnalistika demokratiyanın və söz azadlığının əsas sütunlarından biridir. Bəs bu ideallar güzəştə getdikdə nə baş verir? Qərb demokratiyaları mətbuat azadlığı prinsipləri ilə öyünsələr də, jurnalistlərin bu azadlığının təmin edilməsinə gəldikdə, tez-tez özlərini ikili standartlarda ittiham edirlər. Hakimiyyətdə kimin olmasından asılı olaraq jurnalistlərə münasibətdə görünən uyğunsuzluqlar demokratik idealların səmimiliyini şübhə altına alır. Qərbdə bu ikili standartları təsdiqləyən bir neçə fakta və hadisəyə nəzər salaq.

Azadlıq və demokratiyanın sütunları sayılan Qərb ölkələrində jurnalistlərin həbsinin, təqib edilməsinin şahidi oluruq. Məsələn, Birləşmiş Ştatlar kütləvi etiraz aksiyaları zamanı jurnalistlərin həbsi ilə bağlı bir neçə hadisə, o cümlədən, hadisə yerlərinə yollanan reportyorlara polis və məmurlar tərəfindən hücumlar olub. Hətta akkreditasiyadan keçmiş və işlərini görənlər də zorakılıq və həbslərlə üzləşiblər.

Ən çox yayılan hallardan biri "Associated Press" jurnalının fotoqrafının Minneapolisdə irqi ayrı-seçkiliyə qarşı etirazlar zamanı həbs edilməsi olub. O, hadisələri sənədləşdirmək üçün yalnız öz peşə borcunu yerinə yetirməsinə baxmayaraq, saxlanılıb. Bu hal gözə çarpır, lakin yeganə haldan uzaqdır.

Avropada da vəziyyət narahatlıq yaradır. Mətbuat azadlığının demokratiyanın təməl daşlarından biri hesab edildiyi ölkələrdə jurnalistlər tez-tez işlərinə görə təqib olunurlar. Məsələn, Almaniyada jurnalistlərin telefonlarının dinlənilməsi və onların araşdırmalarına görə hökumət tərəfindən təhdid edilməsi halları olub. Oxşar hallar digər Avropa ölkələrində də baş verib.

Bəs niyə Qərbdə söz azadlığının açıq şəkildə dəstəklənməsinə baxmayaraq, jurnalistlərə qarşı bu qədər həbslər və təqiblər var? Səbəblərdən biri də siyasi vəziyyət və informasiyaya nəzarət etmək istəyidir. Hakimiyyət korrupsiya və ya insan haqları pozuntularını ifşa edə biləcək müstəqil jurnalistlərdən qorxur. Və bu baxımdan, iqtidar qüvvələri tənqidi səsləri boğmaq, öz hakimiyyətini saxlamaq üçün həbslərə, təqiblərə əl atır.

Digər səbəb isə hökumət hakimiyyətinin güclənməsi və ona adekvat nəzarətin olmamasıdır. Güclər bölgüsü zəiflədilmiş və ya pozulmuş ölkələrdə hökumət mətbuat azadlığını pozmaq üçün cəzasız hərəkət edə bilər. Bu, təhlükəli presedent yaradır və digər ölkələri də oxşar addımlar atmağa sövq edir.

Nəhayət, məhkəmələrdə siyasi motivli qərarların rolunu nəzərdən qaçırmaq olmaz. Çox vaxt Qərbdə jurnalistlərin həbsi və mühakimə olunması qondarma ittihamlar əsasında və ya siyasi motivlərlə baş verir. Bu, müxalifəti və tənqidi yatırmaq üçün hakimiyyətin əlində olan daha bir vasitədir.

İnsan haqlarını və demokratiya prinsiplərini pozan mətbuat azadlığını məhdudlaşdırmaq cəhdləri və jurnalistlərin təqibi həm cəmiyyət, həm də hökumət institutları tərəfindən dərhal diqqət və reaksiya tələb edir.

Jurnalistlər korrupsiya və ya qanun pozuntuları ilə bağlı məlumatları ifşa etməyə çalışsalar belə, vergi pozuntularına görə qanuni tədbirlərlə üzləşə bilərlər. Bu, Qərb ölkələrində mətbuat azadlığının və məlumat hüququnun nə dərəcədə effektiv qorunduğuna dair suallar doğurur və jurnalist fəaliyyətini boğmaq üçün hüquqi mexanizmlərdən sui-istifadə oluna biləcəyi ilə bağlı narahatlıqlar yaradır.

Qərbdə jurnalistika ilə bağlı ikili standartlarla mübarizə aparmaq üçün ictimaiyyətin, jurnalist təşkilatlarının, insan haqları qruplarının və beynəlxalq ictimaiyyətin fəal mövqeyinə ehtiyac var. Onlar hökumətlərdən və hakimiyyətlərdən mətbuat azadlığı prinsiplərinə hörmət etməyi və jurnalistlərin hüquqlarını qorumağı tələb etməlidirlər.

Bundan əlavə, demokratiya və qanunun aliliyi üçün mətbuat azadlığının rolu və əhəmiyyəti haqqında maarifləndirmənin və ictimaiyyətin məlumatlandırılmasının gücləndirilməsi vacibdir. İnsanlar anlamalıdırlar ki, jurnalistlərə qarşı hücumlar, mətbuat azadlığının boğulması bütövlükdə cəmiyyət üçün təhlükəlidir və dərhal reaksiya tələb edir.

Nəhayət, Qərbdə jurnalistika ilə bağlı ikili standartlar təkcə jurnalist peşəsinin özünü təhdid etmir, həm də demokratiyanın və qanunun aliliyinin əsaslarını sarsıdır. Yalnız fəal müqavimət və hakimiyyətə daimi təzyiq vasitəsilə biz mətbuat azadlığının qorunmasına nail ola, azad və müstəqil informasiya məkanına şərait yarada bilərik.

Təəccüblü deyil ki, Qərbin bu ikili standartlarına nəzər salanda dünya onun səmimiyyəti və əsl motivləri ilə maraqlanır. Onlar etdiklərinə görə başqalarını günahlandırır və siyasi məqsədlər üçün həqiqəti manipulyasiya edirlər.

Bizə münasib olan bir əxlaqa səsimizi kəsməyək. Demokratik prinsiplərinin qanadları üzərində dayanan, amma öz ikili standartlarının palçığına üzüstə yerə yıxılan Qərbin ikili standartlarını, ikiüzlülüyünü ifşa edək. Faktların işığı yalan zülmətini yaracaq. Yalnız bu halda biz söz və məlumat azadlığını, həqiqətən, əldə edə bilərik.

Milli.Az