''Putin 1,2 trilyon pul, 5 milyon əsgər itirməlidir ki…''

Tarix: 7 Yanvar 2025 09:20

Rusiya Baş nazirinin keçmiş müavini Alfred Kox Rusiyanın 2022-ci ilin fevralında başlayan Ukraynaya qarşı irimiqyaslı hərbi təcavüzünün nəticələri ilə bağlı fikirlərini bölüşüb.

Sonxeber.net axar.az-a istinadən Alfred Koxun yazısını təqdim edir:

Müharibədən iki il üç yüz on beş gün keçdi. Müharibənin Öyrənilməsi İnstitutunun bugünkü xəritələri yalnız bir istiqamətdə - Pokrovsk üzərində rusların yavaş irəliləyişini göstərir.

Və bu irəliləyiş haqqında, daha doğrusu, bu irəliləyişin necə baş verdiyi barədə bu gün yazmaq istərdim. Son bir neçə həftə ərzində ruslar Ukraynanın neçə kvadrat kilometr torpağını işğal etdilər, onların irəliləyiş sürəti necədir, bu sürət necə dəyişir, nə vaxt yüksək idi, nə vaxt aşağı idi və s. haqqında danışmaq birdən-birə çox dəbdə olmağa başladı.

Bu gün Ukraynanın "Militarny" saytı rusların 2024-cü ilin iyun-dekabr ayları arasında irəliləyişini belə təqdim edir:

İyun - 100 km²/ay və 3,4 km²/gün

İyul - 160 km²/ay və 5,2 km²/gün

Avqust - 370 km²/ay və 12 km²/gün

Sentyabr - 400 km²/ay və 13,4 km²/gün

Oktyabr - 560 km²/ay və 18,7 km²/gün

Noyabr - 610 km²/ay və 20,3 km²/gün

Dekabr - 510 km²/ay və 16,45 km²/gün.

Rusların hücum sürətinin tədricən artmağına baxmayaraq, qeyd etmək lazımdır ki, dekabr ayında bu sürət düşüb. Lakin mənim fikrimcə, əsas məsələ bu deyil. Əsas odur ki, hətta belə sürətlər (hətta noyabr sürətləri belə) ruslara Ukraynanın strateji baxımdan mühüm bir hissəsini qısa müddətdə işğal etmək ümidini vermir.

Yaddan çıxarmamaq lazımdır ki, Ukraynanın ümumi ərazisi 600 min km²-dən bir az çoxdur. Bu günə qədər ruslar 20%-ni, yəni təxminən 120 min km²-ni işğal ediblər. Krım (27 min km²) onlara mübarizə aparmadan təslim olub. Bundan əlavə, 2022-ci il fevralın 23-də Rusiya faktiki olaraq ODRLO (Donetsk və Luqansk vilayətlərinin müəyyən əraziləri) bölgəsini nəzarət altında saxlayırdı, yəni əlavə 43 min km². Beləliklə, təxminən üç il ərzində ruslar işğal ərazilərinə yalnız 50 min km² əlavə ediblər, yəni Ukraynanın 8,3 faizi.

Daha bir məsələ də var ki, xəyanət nəticəsində (yüksək səviyyəli Ukrayna rəhbərliyi tərəfindən) ruslar Krım vasitəsilə cinayətkarcasına minalanmayan boğazdan keçərək, demək olar ki, heç bir müqavimətlə qarşılaşmadan (ikinci gündə artıq Antonovsk körpüsündə idilər), Zaporojye və Xerson bölgələrinin üçdə ikisini işğal edib və indi nəzarət edirlər. Bu, təxminən 35 min km² Ukrayna ərazisidir ki, bu da ruslara faktiki olaraq hədiyyə edilib.

Buna görə də 2025-ci ilin yanvar ayına kimi Putinin ordusu birbaşa yalnız 15 min km² Ukrayna ərazisini "fəth edib". Müharibənin artıq 1045 gündür davam etdiyini nəzərə alsaq, bu, o deməkdir ki, rusların irəliləyişinin orta sürəti gündə təxminən 14 km²-dir, yəni 2024-cü ilin sentyabr ayındakı səviyyəyə uyğun gəlir.

Təsəvvür edək ki, Rusiya Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin müqavimətini qırmaq üçün işğal etdiyi qədər, yəni daha 50 min km² ərazi ələ keçirməlidir (bu, əlbəttə ki, sadəcə olaraq, ehtimal olaraq alınmış bir rəqəmdir və hər hansı bir ukraynalı sizə deyər ki, Ukraynanın 8%-ni itirmək heç bir şəkildə müqavimətin davam etməsinə təsir etməyəcək). Amma bu, o deməkdir ki, indiki sürətlə, bunu etmək üçün ruslar hələ 10 (!) il gözləməli olacaqlar.

Bir daha xüsusilə anlamayanlar üçün: indiki müharibə aparma taktikası ilə, ruslara yeni 50 min km² Ukrayna ərazisini işğal etmək üçün daha 9 il 8 ay lazımdır. Bu zaman ərzində onlar 3-5 milyon əsgər itirəcək və müharibəyə daha 1 trilyon 200 milyard dollar xərcləyəcəklər. Hətta ən inadkar və Rusiyanı dəstəkləyən ekspert belə sizə deyəcək ki, bu, mümkün deyil. Həmin iqtisadi və sosial çöküş Rusiyada daha tez baş verəcək.

Tarixdən bilirik ki, sürətli irəliləyiş yalnız "tank pazı" hücum taktikasından istifadə edildikdə mümkün olur, burada dar bir cəbhədə tank hissələri cəbhəni yarır və düşmənin ərazisinə daxil olaraq, orada cəbhəni keçən digər tank hissələri ilə birləşirlər. Nəticədə düşmənin böyük qüvvələri mühasirəyə alınır və ya təslim olmağa, ya da qaçmağa məcbur olurlar. Belə hücumlar 1939-1942-ci illərdə Almaniya ordusunun, 1943-1945-ci illərdə isə Sovet və Amerika ordularının istifadə etdiyi taktika idi.

Lakin bu taktika indiki şəraitdə tamamilə faydasız oldu. Dərin minalanma və dronların kütləvi istifadəsi müasir döyüşdə tankların rolunu köklü şəkildə dəyişdi. Buna görə də bu müharibədə yeni hücum formaları inkişaf etdirildi. İlk növbədə, kiçik qrupların taktikasından istifadə olunur. Mənim düşündüyümə görə, bunu vaqnerçilər, Soledar və Baxmutun mühasirəsində istifadə ediblər. İndi hər iki tərəf əsasən yalnız bu taktikanı istifadə edir.

Söz yox, bu taktika öz effektivliyini göstərdi. Lakin hansı qiymətə! İtkilərdən söz açmağa belə dəyməz. Ruslar bunu heç vaxt dayandırmayıb. Əsas məsələ isə budur ki, "kiçik qruplar" taktikasının cəbhəni yarmaq kimi bir xüsusiyyəti yoxdur və buna görə də yüksək irəliləyiş sürəti təmin edə bilmir. Bu 14-18 km gündəlik irəliləyiş - bu, yalnız bu taktika ilə mümkün olan maksimum sürətdir.

Bu o deməkdir ki, əgər ruslar hələ də Ukrayna Silahlı Qüvvələrinə qarşı müqaviməti qırmaq və onlara strateji zərbə vurmaq məqsədi güdürlərsə, onlar artıq həmin 10 il, bir neçə milyon ölü və trilyonlarla xərclənən dollarla qarşı-qarşıyadırlar.

Bütün bunlar eyni şəkildə Ukrayna Silahlı Qüvvələrinə də aiddir, yalnız fərqlə ki, bu halda söhbət işğal olunmuş Ukrayna ərazilərinin azad edilməsi üçün hərbi güc tətbiqindən gedir. Hesablamaq çətin deyil ki, Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin bunun üçün nə qədər vaxtı olacaq, nə qədər ukraynalı əsgər itiriləcək və bunun üçün Qərb nə qədər vəsait xərcləyəcək.

Bu gün üçün kiçik qruplar taktikasına alternativ yoxdur. 2023-cü ilin yayında Ukraynanın tank və mexanikləşdirilmiş briqadalarla cəbhəni keçməyə çalışması uğursuzluqla nəticələndi. Həmçinin rusların analoji cəhdləri də.

İndi mənim dediklərimdən çıxardığım nəticə budur: müharibə çıxılmaz vəziyyətə gəlib çatıb. Heç bir tərəf onu öz xeyrinə çevirmək iqtidarında deyil. Putinin qələbə haqqında dedikləri hamısı boş sözlərdir. Nə Ukrayna, nə də Rusiya artıq müharibənin gedişatını dəyişə bilməz. Onlar yalnız bir-birini mənasız şəkildə məhv etməyə davam edə bilərlər. Bu, heç bir tərəfə mütləq bir üstünlük gətirməyəcək. İndiki halda da, yaxın gələcəkdə də.

Atəşkəs haqqında razılığa gəlsələr, hər iki tərəf strateji mövqelərində heç nə itirməz. Yalnız iki şey qazanacaqlar: insanlar və pullar itirməyəcəklər. Əgər sizin üçün bu əhəmiyyətsizdirsə - davam edə bilərsiniz. Amma bir şeyi bilin: nəticə hər halda olmayacaq.

Əgər bir avtomobilin təkərləri yoxdursa, ən yaxşı sürücünü otuzdursanız, ən güclü mühərriki quraşdırsanız və ən keyfiyyətli yanacağı doldursanız, maşın getməyəcək. Ona görə də sürücüyə və benzinə qənaət edin.